Dymarki Świętokrzyskie. Fotografie. Mieczysław Radwan - starożytne hutnictwo świętokrzyskie.
W świetle dostępnych materiałów źródłowych zachowanych w Archiwum PAN PAU i w prywatnej korespondencji Mieczysława Radwana do Edmunda Massalskiego wynika, że: w czerwcu 1954 roku na posiedzeniu Komitetu Historii Nauki PAN, Mieczysław Radwan przedstawił program odtworzenia historii polskiej techniki hutniczej i odlewniczej, skutkiem czego w lipcu 1954 roku, został mianowany przewodniczącym Zespołu Roboczego Historii Hutnictwa przy Komitecie Historii Nauki PAN, w Zakładzie Historii Nauki PAN - Instytutu Historii Materialnej, obecnie Instytutu Historii Nauki. Następnie Zespól ten przyjął nazwę: Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej Zakładu Historii Nauki i Techniki PAN. Przewodniczącym tego Zespołu pozostawał Mieczysław Radwan do końca życia i był jedynym kierownikiem jedynego Zespołu badającego starożytne hutnictwo w świętokrzyskim. Kazimierz Bielenin był tylko jednym z trzech archeologów biorących udział w badaniach starożytnego hutnictwa prowadzonych przez doc. Mieczysława Radwana z AGH w latach 1955-1968. Do tych badań K. Bielenin był oddelegowany przez Muzeum Archeologiczne w Krakowie, tak jak panowie Janusz Kuczyński i Zygmunt Pyzik z Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach.
Dymarki świętokrzyskie. Idea "Dymarek Świętokrzyskich" jako imprezy upowszechniającej wiedzę o starożytnym hutnictwie świętokrzyskim zrodziła się przy okazji badań doświadczalnych prowadzonych przez Mieczysława Radwana w Nowej Słupi w latach 60. ubiegłego wieku. Eksperymentalne wytopy w odtworzonych piecach dymarskich zapoczątkowane już w 1957 r. przez M. Radwana, prowadzono w warunkach laboratoryjnych na Akademii Górniczo-Hutniczej (AGH) w Krakowie, a później na terenie Fabryki Samochodów Ciężarowych „Star” w Starachowicach. WNowej Słupi wytopy terenowe przeprowadzane były przy Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego od 1962 roku. Ostatni eksperyment w tej serii doświadczalnej odbył się w 1967 roku w dniu 15. września przed pierwszym pokazowym wytopem. Pierwszy zaś pokazowy wytop w obecności widzów, który zapoczątkował imprezę plenerową „Dymarki Świętokrzyskie” (Radwan 1968), odbył się z inicjatywy Zarządu Okręgu PTTK w Kielcach, po uzgodnieniu warunków pokazu i prezentacji dorobku Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej PAN, pod kierunkiem Mieczysława Radwana w dniu 16 września 1967 roku. Nieuprawnione więc jest przypisywanie innych inicjatorów tej imprezy.
O istnieniu śladów starożytnego hutnictwa w okolicach Nowej Słupi Mieczysław Radwan wiedział na pewno nie tylko w okresie pracy w Zakładach Ostrowieckich w latach 1920-1937 ale nawet wcześniej. Nowa Słupia bowiem była kościołem parafialnym Radwanów - właścicieli Cząstkowa i Sosnówki oraz Reklewskich i Sosnowskich, , właścicieli Skoszyna, rodziny matki i dziadków Mieczysława. Na cmentarzu w Nowej Słupi zostali pochowani: w 1738 roku Barbara z Reklewskich Radwanowa pra...babka Mieczysława i w 1832 roku jej bratanek Józef Reklewski- prapradziadek macierzysty Mieczysława, właściciel dóbr Skoszyn. Tu pochowani są również dwaj synowie Sebastiana Radwana, stryjecznego pradziadka Mieczysława, bracia notowanych powstańców listopadowych, Józefa i Stanisława Radwanów. Naturą wyorywanych przez chłopów puców, nazywanych przez nich "ceberkami" lub "cebrzykami", był więc Mieczysław Radwan zainteresowany od dziecka.
Jako metalurg i inżynier, widział Mieczysław Radwan też puce starego żużla zwożone przez okolicznych chłopów do Zakładów Ostrowieckich. Temat ten zaczął więc opracowywać jeszcze w latach 20., przed wojną , wykorzystując do tego również zdjęcia z "aeroplanu", robione wspólnie z bratem Wacławem. Już wtedy dyskutował na ten temat podczas wielu wędrówek po ziemi świętokrzyskiej, z zaprzyjaźnionym prof. Janem Samsonowiczem i archeologiem Stefanem Krukowskim. Niestety opracowania te w dużej części zostały spalone przez Niemców. Fakty te potwierdzają liczne opracowania działalności Mieczysława Radwana oraz jego publikacje z 1932 i 1937( Patrz : M.Radwan Działalność naukowa, publikacje a szczególnie : Pierwotne hutnictwo żelazne na północnem zboczu Łysogór. Mieczysław Radwan " Ziemia " 2/3 1936).
Agata Migdalska, Kamil Niemczak : Starożytne górnictwo i hutnictwo świętokrzyskie piszą: "W latach 30-tych temat żużli świętokrzyskich rozwinięty zostaje przez metalurga M. Radwana, który jako pierwszy stworzy ich typologię 5. Podzielił je na: pierwotne –występujące na zboczach i szczytach gór; dymarskie –znajdowane nad strumieniami i będące pozostałością po średniowiecznych zakładach metalurgicznych; oraz nowożytne – pozostałości hutnictwa wielkopiecowego. Podał on także wyniki pierwszych analiz chemicznych żużli i stwierdził, że średnia zawartość żelaza w żużlach „pierwotnych” wynosi ok. 50%. Jako pierwszy wysnuł on także przypuszczenie, że surowcem używanym do wytopu żelaza był hematyt z Rudek pod Górą Chełmową. Radwan nie precyzuje z jakiego okresu pochodzą żużle „pierwotne”, pisze jedynie że przemysł metalurgiczny musiał istnieć na tych ziemiach jeszcze w czasach przedpiastowskich."
W biogramie Mieczysława Radwana autorstwa Andrzeja Rembalskiego znajdujemy :
Mieczysław Radwan " W latach trzydziestych zainteresował się również pozostałościami licznych żużli na polach w północno-wschodniej części Gór Świętokrzyskich. Już wówczas wysunął koncepcję istnienia przed wiekami na tych terenach ośrodka przemysłowego o niespotykanych dotychczas rozmiarach oraz opracował pierwszą klasyfikację żużli. Zasugerował, że punktem wyjściowym pierwszych procesów metalurgicznych był hematyt z Rudek pod Chełmową Górą."
Mieczysław Radwan ( „Ziemia” 1936 ) pisze m. innymi o żużlu pierwotnym czyli dymarskim : ” żużel pierwotny ...obszar występowania tych żużli daje się zamknąć w granicach od północy przez pola wsi Bronkowice, Pawłów, Chocimów, podchodzi pod Ostrowiec....obejmuje pola wsi Truskolasy, dosięga linii Łysogór a więc przez pola wsi Witosławic, Skoszyna, Jeleniowa, wdziera się na Łysicę i obejmuje pola wsi Huty Szklanej, występuje obficie dookoła Chełmowej Góry, Chybic, poprzez Mirocice, Dembno, spotyka się na polach Wilkowa a stąd na północ poprzez Psary i Sieradowice zamyka granicę. ...”
Wybór Nowej Słupi na Muzeum Starożytnego Hutnictwa był więc Mieczysławowi Radwanowi szczególnie miły.
W czerwcu 1954 roku na posiedzeniu Komitetu Historii Nauki PAN, Mieczysław Radwan przedstawił program odtworzenia historii polskiej techniki hutniczej i odlewniczej, skutkiem czego w lipcu 1954 roku, został mianowany przewodniczącym Zespołu Roboczego Historii Hutnictwa przy Komitecie Historii Nauki PAN, w Zakładzie Historii Nauki PAN Instytutu Historii Materialnej ( obecnie Instytutu Historii Nauki).
Następnie w roku 1956 Zespól ten przyjął nazwę: Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej Zakładu Historii Nauki i Techniki PAN. Przewodniczącym tego Zespołu pozostawał Mieczysław Radwan do końca życia.
M. Radwan zainicjował wtedy badania nad starożytnym hutnictwem jako kontynuację badań prowadzonych przez siebie przed 1939rokiem. (M. Radwan: Życiorys własny 1957, Uzupełnienie życiorysu 1960: Archiwum Mieczysława Radwana ..., Polski Słownik Biograficzny, Konferencje Sprawozdawcze Zespołu Historii Techniki Hutniczej i Odlewniczej opublikowane w Kwartalniku Historii Nauki i Techniki w latach1956-68).
W lutym? 1955 roku Mieczysław Radwan zgłosił do Komisji Archeologii i do Muzeum Archeologii w Krakowie informację „o występowaniu na Kielecczyźnie licznych śladów starożytnego hutnictwa w postaci żużla żelaznego” . To czyni go faktycznie formalnym odkrywcą świętokrzyskiego starożytnego hutnictwa, choć znanego i opisywanego wcześniej. Dało to możliwość Radwanowi zorganizowania interdyscyplinarnej grupy badawczej. M. Radwan zainicjował wtedy powojenne badania nad starożytnym hutnictwem jako kontynuację badań prowadzonych przez siebie przed 1939 rokiem (M. Radwan: Życiorys własny 1957, Uzupełnienie życiorysu 1960: Archiwum Mieczysława Radwana www.radwan.org.pl.). Do Zespołu badawczego Mieczysław Radwan zaprosił przede wszystkim swojego przyjaciela Stefana Krukowskiego, archeologa doświadczonego w badaniach terenu świętokrzyskiego http://www.radwan.org.pl/items/show/405. Niestety ówczesne władze bezpieczeństwa nie wyraziły zgody na udział Krukowskiego w badaniach terenowych. W zamian został zaproponowany pracownik Muzeum Archeologicznego Kazimierz Bielenin, który dołączył do Zespołu w październiku 1955 roku. Patrz: M. Radwan: Badania terenowe nad zabytkami hutnictwa żelaznego w Zagłębiu Staropolskim. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki r1956 t1-n2- s452-463.
W 1955 roku w lipcu, M. Radwan kieruje pierwszą wyprawą interdyscyplinarną do badań starożytnego hutnictwa. Tak o niej pisze:
„W czasie od 1 do 24 lipca 1955 r. przeprowadzono na zlecenie Komitetu Historii Nauki PAN badanie terenowe zabytków dawnego hutnictwa żelaznego we wschodniej części Zagłębia Staropolskiego. W badaniach wzięli udział: M. Radwan, profesor Akademii Górniczo-Hutniczej jako kierownik wyprawy; B. Zientara, historyk; K. Bielenin, z Muzeum Archeologicznego w Krakowie; E. Massalski, dyrektor Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach, Z. Affanasowicz, adiunkt Politechniki Śląskiej, oraz częściowo J.Fudalej, przedstawiciel PTTK w Ostrowcu Świętokrzyskim. Zadaniem wyprawy było ustalenie — przez wywiad w terenie — występowania śladów i pozostałości procesów technologicznych hutnictwa żelaznego oraz ewentualnie metali nieżelaznych we wschodniej części Zagłębia Staro-polskiego, a także wyjaśnienie warunków lokalizacji dawnego przemysłu oraz pobranie próbek pozostałości metalurgicznych dla późniejszych badań laboratoryjnych”
A co do budowy Muzeum w Nowej Słupi, a właściwie rozbudowy istniejącego ośrodka, to był pomysł autorski M. Radwana:
http://radwan.org.pl/items/show/463 M. Radwan do E. Massalski list w sprawie ośrodka badań terowych starożytnego ośrodka świętokrzyskiego hutnictwa z dnia 21 i 22. 03. 1961. Projekt M. Radwana przesłany do J. Pazdura. M. Radwan w liście z dn. 22. 03. określa rolę J. Kuczyńskiego i K. Bielenina w projekcie.
Należy pamiętać, że zgodnie z prawem autorskim, wszystkie prace prowadzone w ramach działalności członków Aktywu Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej i innych współpracowników Zespołu, a zgłoszone i opublikowane w rocznych sprawozdaniach Zespołu, były pracami prowadzonymi przez Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej, pod kierownictwem Mieczysława Radwana ( patrz: Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej Polskiej Akademii Nauk 1954-1968. Mieczysław Radwan http://radwan.org.pl/items/show/483 ).
Maria Wiktoria Radwan
Archiwum Nauki PAN i PAU, opublikowane sprawozdania Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej,
Archiwum Rodziny Radwanów,
Mieczysław Radwan: Pierwotne hutnictwo żelazne na północnem zboczu Łysogór. " Ziemia " 2/3 1936,
M. Radwan: Badania terenowe nad zabytkami hutnictwa żelaznego w Zagłębiu Staropolskim. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki r1956 t1-n2- s452-463.
Dymarki świętokrzyskie. CHRONOLOGIA BADAŃ STAROŻYTNEGO ŚWIĘTOKRZYSKIEGO ZAGŁĘBIA HUTNICZEGO
według publikacji i danych źródłowych od początku XIX do lat 70. XX w. Archiwum Mieczysława Radwana i Rodziny Radwanów.
Andrzej Rembalski: Historia Oddziału PTK – PTTK w Ostrowcu Świętokrzyskim,
Agata Migdalska, Kamil Niemczak : Starożytne górnictwo i hutnictwo świętokrzyskie - naczterykola.pl"
Archiwum Państwowe w Kielcach: Teczka E.Massalskiego- listy M.Radwana
Archiwum Rodziny Radwanów, Maria Wiktoria Radwan
1932
Archiwum Rodziny Radwanów
011
Dymarki świętokrzyskie. CHRONOLOGIA BADAŃ STAROŻYTNEGO ŚWIĘTOKRZYSKIEGO ZAGŁĘBIA HUTNICZEGO
według publikacji i danych źródłowych od początku XIX do lat 70. XX w.
Zespół Techniki Hutniczej i Odlewniczej.
Z badań nad dymarką świętokrzyską. CHRONOLOGIA BADAŃ STAROŻYTNEGO ŚWIĘTOKRZYSKIEGO ZAGŁĘBIA HUTNICZEGO
według publikacji i danych źródłowych od początku XIX do lat 70. XX w .
Więcej o okresie 1954-1968 w obiekcie:
Więcej : Dymarki Świętokrzyskie. Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej Polskiej Akademii Nauk 1954-1968. Mieczysław Radwan http://radwan.org.pl/items/show/483 oraz Dymarki Świętokrzyskie. Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej. Działalność w latach 1954-1968. Historia badań starożytnego hutnictwa w świętokrzyskim w świetle sprawozdań i danych archiwalnych http://radwan.org.pl/items/show/546
Maria Wiktoria Radwan
Archiwum Rodziny Radwanów
Archiwum Rodziny Radwanów, Maria Wiktoria Radwan
1954
Dymarki Świętokrzyskie. Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej Polskiej Akademii Nauk 1954-1968. Mieczysław Radwan
Dymarki Świętokrzyskie. Badania starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego do 1968 roku, prowadzone przez Mieczysława Radwana. Zespół Techniki Hutniczej i Odlewniczej.
W ramach Komitetu Historii Nauki PAN działała Sekcja Historii Nauk Technicznych i Techniki - przewodniczący prof. E. Olszewski. Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej Polskiej Akademii Nauk, kierowany w latach 1954-1968 przez Mieczysława Radwana, należał do Zakładu Historii Nauki i Techniki PAN, działającego w ramach Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN. Zależności formalne naukowe i finansowe w Zespole określała struktura organizacyjna Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN i wykazane są przez Mieczysława Radwana w sprawozdaniach finansowych i naukowych z prac Zespołu, w tym z badań terenowych, zachowanych w Archiwum PAN PAU.
W czerwcu 1954 roku na posiedzeniu Komitetu Historii Nauki PAN, Mieczysław Radwan przedstawił program odtworzenia historii polskiej techniki hutniczej i odlewniczej, skutkiem czego w lipcu 1954 roku, został mianowany przewodniczącym Zespołu Roboczego Historii Hutnictwa przy Komitecie Historii Nauki PAN, w Zakładzie Historii Nauki PAN. Program ten został opublikowany, patrz : Stan Badań nad Rozwojem Polskiej Technologii Hutniczej. Mieczysław Radwan 1954- http://radwan.org.pl/items/show/363 i M. Radwan: Stan badań nad rozwojem polskiej techniki hutniczej. „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej”, t. 3, 1955.
Następnie w roku 1956 Zespól ten przyjął nazwę: Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej Zakładu Historii Nauki i Techniki PAN. Przewodniczącym tego Zespołu pozostawał Mieczysław Radwan do końca życia.
Pozwoliło to Mieczysławowi Radwanowi na zorganizowanie w lipcu 1955 roku pierwszej wyprawy interdyscyplinarnej do badań starożytnego hutnictwa, jako kontynuację badań prowadzonych przez siebie przed 1939 rokiem. Tak o niej pisze:
„W czasie od 1 do 24 lipca 1955 r. przeprowadzono na zlecenie Komitetu Historii Nauki PAN badanie terenowe zabytków dawnego hutnictwa żelazne-go we wschodniej części Zagłębia Staropolskiego. W badaniach wzięli udział: M. Radwan, profesor Akademii Górniczo-Hutniczej jako kierownik wyprawy; B. Zientara, historyk; K. Bielenin, z Muzeum Archeologicznego w Krakowie; E. Massalski, dyrektor Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach, Z. Affanasowicz, adjunkt Politechniki Śląskiej, oraz częściowo J. Fudalej,przedstawiciel PTTK w Ostrowcu Świętokrzyskim. Zadaniem wyprawy było ustalenie —przez wywiad w terenie — występowania śladów i pozostałości procesów technologicznych hutnictwa żelaznego oraz ewentualnie metali nieżelaznych we wschodniej części Zagłębia Staropolskiego, a także wyjaśnienie warunków lokalizacji dawnego przemysłu oraz pobranie próbek pozostałości metalurgicznych dla późniejszych badań laboratoryjnych” M. Radwan : Badania terenowe nad zabytkami hutnictwa żelaznego w Zagłębiu Staropolskim Kwartalnik Historii Nauki i Techniki-r1956-t1-n2-s452-463.
Z inicjatywy Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej przy Sekcji Historii Techniki i Nauk Technicznych KHN PAN została zorganizowana przez Instytut Historii Kultury Materialnej PAN i wspomnianą Sekcję Historii Techniki robocza konferencja metalurgów i metaloznawców z archeologami i historykami w Krakowie w dniu 2 marca 1956 roku. M. Radwan stwierdził, że prezentowane dotychczasowe wyniki prac ośrodka krakowskiego osiągnięte zostały przy użyciu środków i ludzi będących aktualnie do dyspozycji i tym samym ogłosił początek badań nad starożytnym hutnictwem przez Zespół i ten Instytut.
Po przeprowadzeniu kwerendy w aktach Zakładu Historii Nauki i Techniki w lipcu 2020 ustalono, że Zespół ten nie miał formalnie zorganizowanej grupy pracowniczej, lecz działający pod kierownictwem Mieczysława Radwana przewodniczącego, badawczy „aktyw Zespołu” (tak określał to M. Radwan w swych sprawozdaniach). W skład powołanej przez M. Radwana aktywnej grupy badaczy, wchodzili w roku 1955.:
Mieczysław Radwan - metalurg, doc. AGH, kierownik Katedry Maszyn Hutniczych, od 1957 kierownik Katedry Historii Techniki i Nauk Technicznych, przewodniczący Zespołu,
Jerzy Piaskowski - metalurg, mgr nauk technicznych, historyk metalurgii, odlewnictwa i hutnictwa,
Kazimierz Bielenin - archeolog, magister historii sztuki, Muzeum Archeologiczne - umowa (ustna?) od października 1955 r., od 1963 roku doktor nauk humanistycznych,
Stanisław Holewiński – metalurg AGH, docent (1954–1957), profesor nadzwyczajny (1957–1960),
Wacław Różański - metalurg AGH, adiunkt, docent od1958, od 1965 roku profesor,
Stanisław Miczulski - pierwszy etatowy pracownik Zespołu, historyk Pracownik PAN- w Krakowie.
W niepublikowanym sprawozdaniu M. Radwana z 1962 roku, Aktyw Zespołu, oprócz przewodniczącego, notowany jest jako: dr J. Piaskowski, prof. St. Holewiński, mgr K. Bielenin, dr W. Różański, mgr S. Miczulski.
W niepublikowanym sprawozdaniu S. Miczulskiego z 1965 roku, Aktyw Zespołu jest notowany jako: M. Radwan, K. Bielenin, A. Mazur, S. Miczulski, E. Nosek, J. Piaskowski, W. Różański, T. Stopka, F. Szwagrzyk, J. Zimny.
Współpracownicy Zespołu notowani w różnych okresach:
J. Kuczyński, Z. Pyzik, Aleksy Gilewicz, Adam Mazur, Elżbieta Nosek, Stanisław Rurański, Tadeusz Stopka, Ferdynand Szwagrzyk, Jerzy Zimny, Stefan Zwoliński. Ponadto współpracowali przy różnych projektach Marek Nieć, Antoni Kleczkowski, Mieczysław Kwapiszewski, Stefan Płuszczewski, Jan Karp, Tadeusz Stopka, Henryk Jost, Engelbert Fajkosz, Krystyna Cygorijni, Maria Wirska.
Do konsultacji zapraszano uczonych i instytucje, m.in.: Witolda Hensela, Zdzisława Rajewskiego, Konrada Jeżdżewskiego, Stefana Noska, Tadeusza Lewickiego, Kazimierza Maślankiewicza, Eugeniusza Olszewskiego, Feliksa Olszaka, Kazimierza Gierdziejewskiego, Emiliana Iwanciw, Jana Cząstka, Józefa Poborskiego, Andrzeja Zalewskiego, Antoniego Gawła, Jana Pazdura, B. Zientara, Walerego Goetla, Muzea Archeologiczne w Krakowie i Warszawa, Zakład Archeologii Polski IHKM, Muzeum Tatrzańskie, Katedrę Ekonomiki i Organizacji Hutnictwa AGH, Muzeum Świętokrzyskie itd.
Sprawozdania z działalności Zespołu były przedstawiane przez poszczególnych członków Aktywu i innych współpracowników na dorocznych sesjach i publikowane były głównie przez M. Radwana ( patrz: "Kolekcja Mieczysław Radwan. Działalność naukowa, publikacje" - Konferencje sprawozdawcze Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej ). Inne sprawozdania, K. Bielenina, J. Piaskowskiego i S. Miczulskiego, umieszczono obok.
Pierwszą pracę z działalności Zespołu w maju 1956 roku, opublikował
Mieczysław Radwan : PRACE WYKOPALISKOWE W RUDKACH Kwartalnik_Historii_Nauki_i_Techniki 1/4, 846-847 1956. http://radwan.org.pl/items/show/424, a także równolegle : O śladach hutnictwa żelaza we wschodniej części zagłębia staropolskiego. Przegląd Geologiczny Vol 4, No 8 (1956) 344.
Co do badań terenowych przeprowadzanych przez archeologów K. Bielenina z Muzeum Archeologicznego i archeologów Muzeum Świętokrzyskiego J.Kuczyńskiego i Z.Pyzika, w sprawozdaniach ich udział w pracach Zespołu wymieniany był wspólnie z Mieczysławem Radwanem i innymi członkami Aktywu, jako współautorów, a K. Bielenin był tylko referentem-sprawozdawcą tych prac.
Np. W sprawozdaniu M. Radwana z roku 1957, opublikowanym w Kwartalniku Historii Nauki i Techniki w roku 1958- czytamy: „....Po tym ogólnym przeglądzie prac Zespołu mgr K. Bielenin i prof. M. Radwan przedstawili' sprawozdanie z prac terenowych w rejonie Gór Świętokrzyskich, prowadzonych przez Muzeum Archeologiczne przy współudziale Zespołu i Muzeum Świętokrzyskiego. Z dwóch obszarów, na których masowo występuje żużel żelazny charakterystyczny dla świętokrzyskiej techniki hutniczej: południowego na południe od rz. Kamiennej i północnego na północ od tej rzeki — badany był obszar pierwszy....."
Przebadano wtedy między innymi stanowiska : Kunów I , Rudki I,II i III , Stara Słupia I , II i III , Starachowice I i II , Skoszyn I , Jeleniów I, Rudki IV ,Nowa Słupia I i II , Jeleniów II i III .
Z tej samej sesji K. Bielenin opublikował sprawozdanie w roku 1959 w Sprawozdaniach Archeologicznych, z. VII.
Sprawozdania z dorocznej sesji z 1960 roku były trzy, opublikowane przez M. Radwana w 1960 roku (najbardziej obszerne), J. Piaskowskiego i K. Bielenina w 1961 roku.
W dniu 26 stycznia 1960 r. odbyła się w Krakowie doroczna sesja Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej Zakładu Nauki i Techniki PAN, zorganizowana przez Katedrę Historii Techniki i Nauk Technicznych AGH i Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Sesja rozpoczęła się od referatu omawiającego dorobek naukowy przewodniczącego Zespołu — doc. Mieczysława Radwana z okazji 70-lecia jego urodzin. Sprawozdania z tej Sesji opublikował Mieczysław Radwan w Kwartalniku Nauki i Techniki w 1960 roku a w roku 1961 – J. Piaskowski w Archeologia Polski 1961, 6, z. 1-2, pp. 177-178 oraz K. Bielenin w Sprawozdania Archeologiczne Vol. 13 (1961. Oprócz zakresu i dokładności sprawozdania, ostatnie sprawozdanie Bielenina zawierało informację o wystąpieniu J. Jasiuka, której nie ma w sprawozdaniach Radwana i Piaskowskiego:
„Na zakończenie inż. J. Jasiuk zakomunikował, że odkryte w wyniku badań Muzeum Archeologicznego w Krakowie starożytne stanowisko hutnicze w Nowej Słupi 2 zostało z inicjatywy Muzeum Techniki w Warszawie obudowane pawilonem i po wspólnym z Muzeum Archeologicznym przygotowaniu ekspozycji zostanie w maju br. otwarte dla zwiedzania. "
Należy pamiętać, że stanowisko II w Nowej Słupi zostało odkryte w i przebadane w ramach prac Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej pod kierunkiem prof. Mieczysława Radwana.
Niepublikowane sprawozdanie zbiorcze z działalności Zespołu za lata 1954-64 przygotował S. Miczulski na jubileuszową sesję w lutym 1965 roku i znajduje się ono w Archiwum PAN PAU jako sprawozdanie z sesji jubileuszowej 10 lecia ZHPTHiO pod sygn. KII-8, spis 154/87, poz. 269.
W tym niepublikowanym sprawozdaniu czytamy, że prace terenowe i próbne wytopy były prowadzone przez M. Radwana i K. Bielenina, z tym że próbne wytopy tylko przez M. Radwana. J. Piaskowski prowadził badania laboratoryjne metaloznawcze zabytków żelaznych starożytnych i wczesnośredniowiecznych.
Należy pamiętać, że zgodnie z prawem autorskim, wszystkie prace prowadzone w ramach działalności członków Aktywu Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej i innych współpracowników Zespołu, a zgłoszone i opublikowane w rocznych sprawozdaniach Zespołu, były pracami prowadzonymi przez Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej, pod kierownictwem Mieczysława Radwana.
Zależności formalne w Zespole określała więc struktura organizacyjna Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN czego są dowody, w postaci listu Mieczysława do K. Bielenina. W liście tym ( Zbiór Massalskiego AP Kielce) to Mieczysław Radwan zleca K. Bieleninowi odbiór pozwolenia na badania lotnicze i badania przy użyciu C14 na Rakowieckiej w Warszawie ( urząd bezpieczeństwa), załatwionego przez prof. E. Olszewskiego, co odzwierciedla też rolę każdego z nich w strukturach Zespołu i Instytutu Historii Kultury Materialnej.
Z Kwerendy Archiwum PAN PAU (kustosze Marzena Włodek i Maciej Piróg) wynika, że w zespole akt Pracowni Krakowskiej Instytutu Historii Nauki PAN, w skład której wchodził Zespół Historii Techniki Hutniczej i Odlewniczej (sygn. K II-8) nie znaleziono rachunków, wystawianych przez Mieczysława Radwana. W materiałach tych znajdują się natomiast sprawozdania finansowe, ogólne sprawozdania rachunkowe z badań terenowych, sumaryczne zestawienia rachunkowe oraz umowy o dzieło podpisane przez Mieczysława Radwana (j. 123, 130). W kwestii rachunków wystawianych przez Zespół dla Muzeum Archeologicznego w Krakowie lub pracowników tej instytucji odnaleziono jedynie umowy o dzieło dla pracowników Muzeum – Elżbiety Nosek, Zofii Wacławik oraz Ligii Areczuk ( j. 179, 367) oraz sprawozdanie rachunkowe z badań terenowych w lipcu 1955, w którym w wykazie wypłaconych diet występuje nazwisko K. Bielenin ( j. 179).
Ze strony formalno – prawnej należy więc uważać Instytut Historii Kultury Materialnej PAN z dyrektorem prof. Witoldem Henselem, i Zakład Historii Nauki i Techniki PAN, za instytucję właściwą i odpowiedzialną za badania starożytnego hutnictwa w Polsce w latach 1954-1968, mimo udziału w tych badaniach naukowców z AGH, Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach czy Muzeum Archeologicznego w Krakowie i innych naukowych instytucji, z których pochodzili, a byli zgrupowani w Zespole Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej pod kierownictwem Mieczysława Radwana. Tym bardziej, że te badania odbywały się ze środków finansowych tego Instytutu.
Z mniej formalnej strony możemy poznać badania terenowe i prace Zespołu pod kierunkiem Mieczysława Radwana z prywatnej korespondencji Mieczysława Radwana do Edmunda Massalskiego, dyrektora Muzeum Świętokrzyskiego. Cała korespondencja M. Radwana zawarta jest w teczce E. Massalskiego AP w Kielcach i świadczy o tym, że historia badań terenowych świętokrzyskiego starożytnego hutnictwa oraz budowy Muzeum w Nowej Słupi znana dotychczas ogółowi z narracji K. Bielenina, różni się od stanu faktycznego sytuacji i zdarzeń.
Przede wszystkim to Mieczysław Radwan planował badania terenowe, rozdzielał zakres prac między archeologami i sam brał w nich aktywny udział. E. Massalski i Muzeum świętokrzyskie służyło M. Radwanowi wsparciem zarówno merytorycznym jak i czysto ludzkim w latach 1955-1961. W badaniach terenowych brali udział „jego” archeolodzy J. Kuczyński i Z. Pyzik. Mieczysław Radwan szczególnie cenił J. Kuczyńskiego, co powodowało pewnie napięcia między nim a K. Bieleninem, a Mieczysław Radwan nawoływał do lojalności w współpracy. Państwo Massalscy ostrzegali M. Radwana przed nielojalnością Bielenia.
Należy podkreślić, że do śmierci Prof. Radwana, K. Bielenin był tylko jednym z trzech archeologów biorących udział w badaniach starożytnego hutnictwa prowadzonych przez Mieczysława Radwana. Do tych badań K. Bielenin był oddelegowany przez Muzeum Archeologiczne w Krakowie, tak jak panowie J.Kuczyński i Z.Pyzik z Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach.
Z korespondencji tej dowiadujemy się także, że budowa ośrodka badań terenowych starożytnego świętokrzyskiego hutnictwa a w rezultacie Muzeum w Nowej Słupi była pomysłem autorskim M. Radwana http://radwan.org.pl/admin/items/show/463 . Całość korespondencji dostępna jest łatwo w Archiwum prof. Mieczysława Radwana i RR www.radwan.org.pl . To zbiór 27 obiektów zawierających 50 stron skanów .
Karygodnym nadużyciem naukowym i historycznym jest więc stwierdzenie K. Bielenina w jego pracy z 1992 roku, że powołał razem z Mieczysławem Radwanem Zespół Historii Polskiej i Techniki Hutniczej i Odlewniczej, który rozpoczął badania terenowe w 1955 roku. Stwierdzenie to cytowane w wielu publikacjach do tej pory w wersji:
„powołany przez Kazimierza Bielenina i Mieczysława Radwana Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej Zakładu Historii Nauki i Techniki PAN (Bielenin 1992, 6; 2006, 13)”, wspólnie z Muzeum Świętokrzyskim w Kielcach i Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie rozpoczął w 1955 roku systematyczne badania licznych śladów starożytnej metalurgii żelaza na terenie Gór Świętokrzyskich. ...”.
Więcej w :" Dymarki świętokrzyskie. M. Radwan, K. Bielenin, W. Różański. Fakty i mity w sprawie odkrycia starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego, badań oraz próbnych wytopów w dymarkach świętokrzyskich" : http://radwan.org.pl/items/show/406
Z tej pierwszej „wycieczki” 1-24 lipca 1955 roku, Mieczysław Radwan opublikował sprawozdanie w 1956 roku. W 1957 roku ukazała się publikacja K. Bielenina dotycząca tego samego tematu- Kazimierz Bielenin, Z badań nad starożytną produkcją żelaza w Małopolsce Sprawozdania archeologiczne III 1957 ( t. 3).
Porównując publikacje Mieczysława Radwana z 1956 i K. Bielenina z 1957 - plagiat publikacji M. Radwana z 1956 roku przez K. Bielenina jest widoczny i oczywisty bowiem praca ta różni się od pracy M. Radwana z 1955 roku tylko wzmianką o Kunowie
K.Bielenin w ówczesnej mu prasie komunistycznej i powyższej publikacji wyraźnie lansował się jako główny badacz starożytnego hutnictwa i pomijał w bibliografiach swoich prac, prace z lat 1956 i 1967 Mieczysława Radwana, co jest niezgodne z zwyczajem naukowym. A należy pamiętać, że ówczesny mgr K. Bielenin był pracownikiem naukowym niskiego szczebla, oddelegowanym przez Muzeum Archeologiczne w Krakowie do Zespołu Mieczysława Radwana, którego pomysłodawcą i kierownikiem był Mieczysław Radwan doc. AGH i wykonywał powierzone mu przez Mieczysława Radwana zadania. Tak jak archeolodzy J. Kuczynski i Z. Pyzik, pracujący w zespole.
Obecność K. Bielenina w Zespole Mieczysława Radwana podyktowana była koniecznością obecności w Zespole archeologa, członka PZPR, oka i ucha ówczesnej władzy. Oba te warunki spełniał K. Bielenin. Publikacje M. Radwana i niektóre plagiaty, duplikaty i uzurpacje K. Bielenina przedstawiono obok. Kazimierz Bielenin nie zgłosił publikacji z lat 1957- luty 1962 do kierownika Zespołu, gdyż nie zostały one wykazane w niepublikowanym sprawozdaniu Mieczysława Radwana z działalności Zespołu w latach 1954-1962, w tym z publikacji członków Aktywu Zespołu i innych ( A PAN PAU ), mimo zgłoszenia przez K. Bielenina 7 prac przygotowanych do druku- niepublikowane Sprawozdanie M. Radwana za 1961 rok (AP Radom). To znaczy, że do 1962 roku K. Bieleni prowadził swoją własną politykę wydawniczą bez wiedzy Kierownika Zespołu i Instytucji, która mu za udział w pracach płaciła - Instytutu Historii Nauki ( wcześniej Instytutu Historii Materialnej). W publikacjach tych nie wspomina K. Bielenin ani o IHN-nie ani o Zespole, dzięki którym mógł brać udział w badaniach starożytnego hutnictwa.
W materiałach z uroczystej sesji w 1983 roku, wydanych w 1987 z " Mieczysław Radwan. Życie i działalność" Materiały z sesji naukowej zorganizowanej w Ostrowcu Świętokrzyskim w dniu 24 września 1983. Biblioteka Regionalna ZW PTTK w Kielcach T.9 Kielce 1987, K Bielenin przekłamuje datę i miejsce powstania Zespołu Mieczysława Radwana. Tuż po stanie wojennym, partyjnego Bielenina nikt nie ośmielił się skorygować ( skan stron obok)
WIĘCEJ: http://radwan.org.pl/items/show/546 : Dymarki Świętokrzyskie. Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej. Działalność w latach 1954-1968. Historia badań starożytnego hutnictwa w świętokrzyskim w świetle sprawozdań i danych archiwalnych
Maria wiktoria Radwan, Marzena Włodek - kustosz Archiwum PAN PAU
Archiwum Nauki PAN i PAU, sprawozdania Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej
Zbiór E. Massalskiego AP w Kielcach. Listy M.Radwana
Konferencje sprawozdawcze Zespołu Historii Polskiej Techniki
Hutniczej i Odlewniczej
Archiwum PAN PAU : Sprawozdania z działalności Komisji Historii Nauki PAN za rok 1954; sygn. KII 8, spis 154/87, poz. 143 _ niepublikowane:
Archiwum PAN PAU: Sprawozdania z działalności Zakładu Historii nauki za rok 1954, sygn.. K II 8, spis 154/87 poz. 143 - niepublikowane
Arciwum PAN PAU: Mieczysław Radwan , Sprawozdanie Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej za okres od 1954 do lutego 1962, sygn. KII 8, spis.154/87, poz. 269 - niepublikowane
Archiwum PAN PAU: Stanisław Miczulski, Dziesięciolecie Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej PAN, sygn. KII 8, spis 154/87, poz. 269 - niepublikowane
https://rcin.org.pl/dlibra/results?q=bielenin&action=SimpleSearchAction&type=-6&p=0
AP Radom. Skany Lechosław Wąsik
Mieczysław Radwan. Życie i działalność" Materiały z sesji naukowej zorganizowanej w Ostrowcu Świętokrzyskim w dniu 24 września 1983. Biblioteka Regionalna ZW PTTK w Kielcach T.9 Kielce 1987
Sprawozdania Zespołu w Zbiorze Massalskiego : 21/664/0 Zbiór Edmunda Massalskiego w Kielcach » Seria: bezpośrednio w zespole » Jednostka: 145
Kwerendy Archiwum PAN PAU kustosze Marzena Włodek i Maciej Piróg
Archiwum Rodziny Radwanów, Maria Wiktoria Radwan
1954
Dymarki Świętokrzyskie. Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej. Finansowanie Badań - Koszty badań 1954-68 oraz Sprawozdania Rachunkowe
Zespół Techniki Hutniczej i Odlewniczej. Sprawozdania Rachunkowe i Koszty Badań
Zgodnie z zachowanymi w Archiwum PAN PAU sprawozdaniami, i rozliczeniami finansowymi, prace Zespołu, włącznie z badaniami terenowymi, finansowane były przez Instytut Historii Kultury Materialnej ( do 1958 r) i Instytutu Historii Nauki ( po1959), przekazywanymi na konto AGH. AGH miało do tego celu osobne subkonto bankowe, którego jedynym dysponentem był Mieczysław Radwan jako prof. Instytutu PAN i jednocześnie jako kierownik Katedry Historii Techniki i Nauk Technicznych (Archiwum PAN PAU kwerendy kustosz Marzeny Włodek : Znak: 712.38.20, 720.34.20, 712.38.20 720.41.21). Nie znaleziono w archiwach żadnych dwustronnych umów między Zespołem Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej , Zakładem Historii Nauki i Techniki i IHN z AGH czy Muzeum Archeologicznym w Krakowie i Muzeum Świętokrzyskim. Z dokumentacji finansowej wynika, że archeolodzy byli płaceni wg, „diet”, lub jak inni członkowie Zespołu – jako prace zlecone ( dane A PAN PAU i sprawozdanie Miczulskiego na 10. lecie str. 6, korespondencja M. Radwana z E. Massalskim) . Sprawozdania , w tym finansowe z badań, Mieczysław Radwan składał do Zakładu Historii Nauki i Techniki PAN, w którym był zatrudniony. Przykładowe rozliczenia badań, w tym terenowych, zachowane w AN PAN PAU. Należy pamiętać,że badania terenowe prowadzone były w II Ii III kwartale każdego roku i nie zostały wyszczególnione w sprawozdaniach z IV kwartału. Koszt badań terenowych uwzględnia zachowana Akredytywa nr. 5 z maja 1964 roku
Za materiały i odbitki fotograficzne robione przez K. Bielenina i wykorzystane w jego duplikatach płacił PAN
Archiwum PAN PAU kwerenda kustosz Marzena Włodek
Archiwum Rodziny Radwanów, Maria Wiktoria Radwan
1954
Dymarki Świętokrzyskie. Historia badań starożytnego hutnictwa w świętokrzyskim w świetle sprawozdań i danych archiwalnych. Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej. Działalność w latach 1954-1968
Zespół Techniki Hutniczej i Odlewniczej. Konferencje sprawozdawcze. Dymarki Świętokrzyskie - Historia Badań – Działalność Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej - Zarys
Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej 1954-1968 pod przewodnictwem Mieczysława Radwana. Historia i działalność.
W rozpowszechnionej narracji o badaniach starożytnego hutnictwa w świętokrzyskim przyjmuje się błędnie datę 1955 roku, jako datę odkrycia i rozpoczęcia badań starożytnego hutnictwa w świętokrzyskim. Jest to data pierwszej interdyscyplinarnej wyprawy, prowadzonej przez Mieczysława Radwana, w celu zbadania zjawiska występowania żużla hutniczego na tym terenie ( Olszewski 87). Wspomina się co prawda wcześniejsze spostrzeżenia Staszica, ale pomija się okres międzywojenny i rezultaty badań takich badaczy jak J. Samsonowicz, S. Krukowski czy M. Radwan, badaczy związanych z Ostrowcem Świętokrzyskim.
W czerwcu 1954 roku na posiedzeniu Komitetu Historii Nauki PAN, Mieczysław Radwan przedstawił program odtworzenia historii polskiej techniki hutniczej i odlewniczej, skutkiem czego w lipcu 1954 roku, został mianowany przewodniczącym Zespołu Roboczego Historii Hutnictwa przy Komitecie Historii Nauki PAN, w 1963 roku przemianowanym na Komitet Historii i Nauki PAN. Program ten, przedstawiony w referacie : „Stan Badań nad Rozwojem Polskiej Technologii Hutniczej” wygłoszonym 15 czerwca 1954, został opublikowany„Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej”, t. 3, 1955. Z Komitetem Historii Nauki i Techniki PAN, Mieczysław współpracował od 1954 roku będąc jego członkiem oraz kierownikiem Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej, później i Odlewniczej, Zakładu Historii Nauki i Techniki Instytutu Historii Kultury Materialnej ( później Instytutu Historii Nauki).
Zależności formalne w Zespole określała więc struktura organizacyjna Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN (później IHN), i jak z dokumentów wynika, to Mieczysław Radwan, jako kierownik Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej
składał sprawozdania naukowe i finansowe z badań, w tym z badań terenowych w świętokrzyskim, do Sekcji Historii Techniki i Nauk Technicznych KHN PAN (pod kierownictwem prof. E.Olszewskiego) Zakładu Historii Nauki i Techniki PAN (kierownik prof. B. Suchodolski) , który to Zakład wchodził w skład Instytutu Historii Nauki ( wcześniej Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN, dyrektor prof. W. Hensel). Taką samą formalną drogą Mieczysław Radwan występował o środki finansowe na prowadzone badania, w tym terenowe.
Na forum krajowym jak i międzynarodowym to Mieczysław Radwan prezentował wyniki prac Zespołu i to Mieczysław Radwan organizował konferencje i sympozja, krajowe i zagraniczne, na których przede wszystkim on prezentował wyniki prac Zespołu. Sam był organizatorem Konferencji sprawozdawczych Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej w latach: 1955 1957 1958 i 1960 do 1967. W 1966 roku Mieczysław został powołany na członka korespondenta Międzynarodowej Akademii Historii Nauk.
W okresie 1954-1968 nie zanotowano żadnego sympozjum czy konferencji z tematu : „starożytne hutnictwo żelazne w Górach Świętokrzyskich”, a zorganizowanego przez MAK i Kazimierza Bielenina. Wyraźnie ten temat był tematem prowadzonym przez Instytut Historii Kultury Materialnej ( do 1958 r) i Instytut Historii Nauki ( po1959) PAN. W późniejszej narracji K. Bielenina i jego następców dotyczącej tego okresu, ani razu nie zanotowano podkreślenia roli Instytutu Historii Kultury Materialnej ( do 1958 r) i Instytutu Historii Nauki ( po1959) PAN w badaniach starożytnego hutnictwa. Wręcz przeciwnie, narracja Bielina i późniejszych autorów, pominęła w ogóle istnienie Instytutu Historii Materialnej- później Instytutu Historii Nauki PAN . To, że w Zespole pracowali naukowcy z AGH, czy z MAK, i MŚ i inni, nie świadczy przecież o tym, że to te instytucje prowadziły badania starożytnego hutnictwa, co błędnie lansował Bielenin i jego epigoni. Karygodnym nadużyciem naukowym i historycznym jest stwierdzenie Bielenina, że „powołany przez Kazimierza Bielenina i Mieczysława Radwana Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej Zakładu Historii Nauki i Techniki PAN (Bielenin1992, 6; 2006, 13), wspólnie z Muzeum Świętokrzyskim w Kielcach i Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie rozpoczął w 1955 roku systematyczne badania licznych śladów starożytnej metalurgii żelaza na terenie Gór Świętokrzyskich. ...” W powyższym zdaniu, wszystko jest nieprawdą.
W zachowanych w Archiwum Kieleckim sprawozdaniach niepublikowanych Bielenina, w tym w "Podsumowaniu dziesięcioletnich badań terenowych...", Kazimierz Bielenin nie wspomina o udziale MAK w tych badaniach.
Co ciekawe, i w innych swoich niepublikowanych sprawozdaniach z badań terenowych dla przewodniczącego Zespołu , Kazimierz Bielenin też nie wymienia udziału i zasług MAK . Niektóre te sprawozdania można znaleźć w niniejszym Archiwum. W sprawozdaniach Zespołu pisanych przez Mieczysława Radwana, wymieniona jest nazwa Muzeum tylko dwa razy: w publikowanym sprawozdaniu M. Radwana z roku 1957 i Niepublikowanym Sprawozdaniu Mieczysława Radwana z prac Zespołu 1964 rok w 1965.
Zachowały się niektóre rozliczenia finansowe i plany finansowe Zespołu. Np. za "wyprawę"1955 K. Bielenin otrzymał 180 zł, a za fotografie z wyprawy (wykorzystane również przez Bielenina w jego plagiacie sprawozdania M.Radwana : Badania terenowe nad zabytkami hutnictwa żelaznego w Zagłębiu Staropolskim ) zapłacono 225 zł, na badania terenowe i archiwalne w r. 1957 Mieczysław Radwan planował wydać 50 000zł, pani E. Nosek z MAK za 1961 rok otrzymała 1500 zł, a za 1963, E. Nosek i Mazur z MAK otrzymali 5000zł.
Niniejszym przedstawiony jest w załączonym pliku szkic historii badań starożytnego hutnictwa w świętokrzyskim, w świetle sprawozdań publikowanych i niepublikowanych Zespołu. Pisane one są przez Mieczysława Radwana oraz członków Aktywu Zespołu. W opracowaniu tym zatytułowanym: "Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej. Działalność w latach 1954-1968", można również znaleźć zachowane dane archiwalne dotyczące rozliczeń finansowych Zespołu.
Na postawie tego opracowania możemy stwierdzić jednoznacznie, że w latach 1954-1968 jednostką organizacyjną prowadzącą i finansująca badania starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego był obecny Instytut Historii Nauki PAN, w którym zatrudniony prof. Mieczysław Radwan prowadził badania, kierując zespołem naukowców z różnych instytucji a zatrudnionych w Zespole w ramach prac zleconych.
Więcej w kolekcjach : "Dymarki Świętokrzyskie. Mieczysław Radwan - badania starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego do 1968 roku"
i "Mieczysław Radwan. Działalność naukowa, publikacje"
Istnieje szereg opracowań Mieczysława Radwana, oprócz publikowanych, niepublikowanych i przekazanych do innych Zespołów PAN, z którymi współpracował Mieczysław Radwan, a przekazanych po śmierci Mieczysława do tych Zespołów jako jego spuścizna . Na ręce prof. Różańskiego i Sekcji Górniczo - Hutniczej, Stanisława Radwanowa przekazała materiały następujących Zespołów: Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej, 2. Zespołu Górnictwa Solnego, 3. Zespołu Techniki Naftowej, 4. Zespołu Górnictwa i Hutnictwa Tatrzańskiego, 5. Zespołu Przeróbki Plastycznej Metali, a także z obrad Sekcji Historii Metalurgii. Całość przekazanych akt składa się z 103 teczek, poszytów i plików o łącznej długości 1.25 mb. i czeka na opracowanie.
Badając zebrane w Archiwum publikacje i sprawozdania Zespołu Mieczysława Radwana najwięcej rozbieżności w narracji na temat badań starożytnego hutnictwa można zauważyć w publikacjach Kazimierza Bielenina na przestrzeni lat od 1987 – 2011. Dotyczą zarówno momentu powstania Zespołu, które Kazimierz Bielenin we wszystkich znanych mi publikacjach datuje na rok 1955, poprzez badania w Rudkach, gdzie K. Bielenin przypisuje sobie rozpoczęcie i prowadzenie badań w 1956 roku i badań lotniczych z 1963 roku. Jeśli chodzi o badania terenowe w Jeleniowie i Nowej Słupi w roku 1957, w publikacji z 1987 roku Kazimierz Bielein stwierdza , że prowadził badania w 1957 roku w Jeleniowie i Nowej Słupi, w których brał udział Mieczysław Radwan. Narracja Mieczysława Radwana, którą znajdujemy w jego publikacjach , rejestruje te fakty inaczej. Kazimierz Bielenin jak i wielu późniejszych badaczy nie notuje istnienia Instytutu Historii Nauki i jego roli w badaniach starożytnego hutnictwa.
Ponadto, K. Bielenin (2006, 7) stwierdził, że do roku 1978 całość badań terenowych finansowało Muzeum Archeologiczne w Krakowie, co w świetle dokumentów AN PAN PAU jest ewidentną nieścisłością. Ze sprawozdania W. Różańskiego z prac Zespołu wynika ,że przynajmniej do roku 1969 Zespół był finansowany przez Instytut Historii Nauki.
akt. 07-11-2022
Maria Wiktoria Radwan
AN PAN PAU, AP Kielce, AP Radom, Archiwum MAK, Archiwum IHN, Konferencje Sprawozdawcze Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej,niepublikowane sprawozdania merytoryczne i finansowe składane przez M. Radwana do Instytutu Historii Materialnej/Instytutu Historii Nauki,niepublikowane sprawozdania członków Aktywu Zespołu, publikacje M. Radwana j 1954-1968 i wcześniejsze
1954
Dymarki Świętokrzyskie. Sprawozdania z prac Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej Zakładu Historii Nauki i Techniki IHN PAN w latach 1954-1967. Skrót zbiorczo
Sprawozdania z prac Zespołu Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej Zakładu Historii Nauki i Techniki IHN PAN w latach 1954-1967. Skrót zbiorczo
Archiwum Rodziny Radwanów, Maria Wiktoria Radwan
1954
Archiwum Rodziny Radwanów
Dymarki świętokrzyskie. Fakty i mity w sprawie odkrycia starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego, badań oraz próbnych wytopów w dymarkach świętokrzyskich przez M. Radwan, K. Bielenin, W. Różański.
Zespół Techniki Hutniczej i Odlewniczej.
Fakty i mity w sprawie odkrycia starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego, badań starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego oraz próbnych wytopów w dymarkach świętokrzyskich i roli Mieczysława Radwana i Wacława Różańskiego, profesorów AGH, metalurgów oraz prof. Kazimierza Bielenina, archeologa.
List Otwarty do prof. Szymona Orzechowskiego z dyskusją. List do Rektorów AGH. List do wykładowców i uczestników Sesji popularnonaukowej z cyklu "Wielkie Postacie Ziemi Ostrowieckiej" pt. "Radwanowie w dziejach Ostrowca" 18 maja 2019 roku.
Po przeprowadzeniu kwerendy w aktach Zakładu Historii Nauki i Techniki w lipcu 2020 ustalono, że Zespół Historii Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej Polskiej Akademii Nauk nie miał formalnie zorganizowanej grupy pracowniczej, lecz działający pod kierownictwem Mieczysława Radwana przewodniczącego, badawczy „aktyw Zespołu” (tak określał to M. Radwan w swych sprawozdaniach). W skład powołanej przez M. Radwana aktywnej grupy badaczy, wchodzili w latach 1954 - 1968:
Mieczysław Radwan - metalurg, doc. AGH, kierownik Katedry Maszyn Hutniczych, od 1957 kierownik Katedry Historii Techniki i Nauk Technicznych, przewodniczący Zespołu,
Jerzy Piaskowski - metalurg, mgr nauk technicznych, historyk metalurgii, odlewnictwa i hutnictwa,
Kazimierz Bielenin - archeolog, magister historii sztuki, Muzeum Archeologiczne - umowa od października 1955 r. Od 1963 roku doktor nauk humanistycznych,
Stanisław Holewiński – metalurg AGH, docent (1954–1957), profesor nadzwyczajny (1957–1960),
Wacław Różański - metalurg AGH, adiunkt, docent od1958, od 1965 roku profesor,
Stanisław Miczulski - pierwszy etatowy pracownik Zespołu, historyk Pracownik PAN- w Krakowie,
Maria Wiktoria Radwan
Archiwum Rodziny Radwanów
Archiwum Rodziny Radwanów, Maria Wiktoria Radwan
1955
Dymarki Świętokrzyskie. M. Radwan i K. Bielenin. Publikacje M. Radwana i plagiaty, duplikaty i uzurpacje K. Bielenina ( niektóre)
Zespół Techniki Hutniczej i Odlewniczej.
M Radwan i K. Bielenin. Publikacje M. Radwana i plagiaty, duplikaty i uzurpacje K. Bielenina ( niektóre). O roli Bielenina w Zespole mówi sprawozdanie otrzymane z A PAN PAU z prac Zespołu za okres 1954-1962 a pisane przez Mieczysława Radwana. Nie ma tu wymienionego Bielenina jako pierwszego autora publikacji zgłoszonych do kierownika Zespołu. Z tego można wnioskować, że o różnych samodzielnych publikacjach Bielenina, które nazwałam „duplikatami”, z tego okresu (1957-1962), Mieczysław Radwan po prostu nie wiedział. Wynika to z Sprawozdanie Mieczysława Radwana za okres 1954-1962 : http://radwan.org.pl/items/show/542 a tu „duplikaty” Bielenina - jego sprawozdania z badań pisane bez wiedzy prowadzącego badania Mieczysława Radwana tak, że były one zaliczone jako badania własne Bielenina ( szczególnie po śmierci Mieczysława Radwana).
Archiwum RR, rcin.org.pl
Archiwum Rodziny Radwanów, Maria Wiktoria Radwan
1955
Archiwum Rodziny Radwanów
Dymarki Świętokrzyskie. M. Radwan do E. Massalski list w sprawie "Krzemionek" i Bielenina z dnia 19.12.1956
Dymarki świętokrzyskie. M. Radwan do E. Massalski list z dnia 19.12.1956, w którym M. Radwan poszukuje książki S. Krukowskiego " Krzemionki " i stwierdza, że kol. Bielenin siedzi jeszcze w Rudkach i "coś węszy"
M.Radwan
21/664/0 Zbiór Edmunda Massalskiego w Kielcach, fot. M. Terek "Allegata"
Archiwum Rodziny Radwanów, Maria Wiktoria Radwan
1956
Dymarki Świętokrzyskie. Zagłębie Staropolskie. Mieczysław Radwan 1956?
Zagłębie Staropolskie. Mieczysław Radwan Streszczenie odczytu
Zbiór Massalskiego AP Kielce
Archiwum Rodziny Radwanów, Maria Wiktoria Radwan
1956