Tytuł
Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Sielpi
Opis
Tak o uratowaniu Sielpi Wielkiej pisze Mieczysław w uzupełnieniu życiorysu własnego z 1967 :
„ Gdy rozeszła się wiadomość, że pewne organy administracji państwowej zamierzają przeznaczyć na złom urządzenia walcowni w Sielpi Wielkiej interwencja moja u ówczesnego wojewody i poparcie utworzonego już wówczas Muzeum Techniki w Warszawie spowodowały, że wojewoda decyzją swoją z dn. 3 marca 1934 roku przekazał obiekt cały Muzeum Techniki. Została powołana Sekcja Ochrony Zabytków Zagłębia Staropolskiego a przewodnictwo jej było mnie powierzone. Jako przewodniczący Sekcji zostałem jednocześnie członkiem Rady Muzeum. Nadspodziewanie ośrodek sielpiański zyskał popularność i w krótkim czasie hale zostały odrestaurowane, dachy na nowo pokryte, pokoiki muzealne zapełniły się szafami i gablotami gdzie zgromadzono wiele dokumentów pisanych, rysunków, zdjęć oraz szereg obiektów ruchomych: odlewów narzędzi itp. Hale zapełniły się oryginalnymi maszynami i urządzeniami ściąganymi z okolicznych zakładów przemysłowych. Oprócz unikalnych obiektów, jak turbina wodna projektu Filipa Girarda z budowy zakładu w Białogonie stanowiąca inwentarz zakładu sielpiańskiego, znalazły się takie maszyny jak dmuchawa wielkopiecowa z Krasnej budowy 1833 r. Evansa w Warszawie, jak dary Zakładów Starachowickich, Rzucowa, Niekłania i wielu innych. Archiwum Skarbowe z ul. Rymarskiej w Warszawie przekazało pełną dokumentacje budowy Sielpi, składające się z kilkudziesięciu rysunków, wiele rzeczy zostało zakupione, itd. Za przykładem tej Sekcji powstały sekcje na Śląsku, w Zagłębiu Borysławskim, projektowano w Łodzi i inn. W czasie okupacji zostały zniszczone prawie wszystkie urządzenia pudligarni i walcowni, a także prawie wszystkie obiekty muzealne w halach. Zniszczone też było prawie całe wyposażenie pokoi muzealnych,wywiezione dokumenty archiwalne pomimo opieki kustosza. Jedynie uratowałem osobiście - i to z wielkim ryzykiem – część dokumentów pisanych jak Księga Rejowska, dokumenty Zaorskiego i kilka innych, które mogłem niepostrzeżenie wywieźć”
W latach 30. XX w. w ówczesnym warszawskim Muzeum Techniki i Przemysłu grono ofiarnych działaczy społecznych przy poparciu dyrektora Muzeum inż. Kazimierza Jackowskiego podjęło starania na rzecz zabezpieczania dawnych budynków fabrycznych, maszyn i urządzeń.
Podjęto konkretne działania, rozpoczynając je od terenu tzw. Zagłębia Staropolskiego, a więc rejonu, gdzie od stuleci rozwijała się działalność przemysłowa, po której pozostało wiele materialnych śladów. Powstała Sekcja Ochrony Zabytków Polskiej Sztuki Inżynierskiej, na czele której stanął inż. Mieczysław Radwan, pracujący wówczas w Ostrowcu Świętokrzyskim. W skład Sekcji wchodzili głównie inżynierowie i przemysłowcy związani z wytwórczością i górnictwem województwa kieleckiego.
Jako przewodniczący Sekcji Ochrony Zabytków Polskiej Sztuki Inżynierskiej Mieczysław Radwan zajął się szczególnie walcownią i pudlingarnią w Sielpi, organizując tam wspólnie z dyrektorem Jackowskim w 1934 roku Oddział warszawskiego Muzeum Techniki i Przemysłu. Równocześnie zainicjował z powodzeniem starania o wpisanie tego obiektu na listę prawem chronionych zabytków województwa kieleckiego. Było to pierwsze wprowadzenie zabytku techniki do rejestru dóbr kultury. Wydaje się, że ten fakt mógł być również precedensowy w skali europejskiej.
W placówce muzealnej w Sielpi zaczęto gromadzić zabytkowe maszyny, narzędzia i dawne wyroby pochodzące z różnych fabryk Ziemi Świętokrzyskiej. Równolegle powstawał zbiór starych map i rysunków technicznych. Mieczysław Radwan patronował tym działaniom.
W czasie okupacji hitlerowskiej obiekt (muzealny) został całkowicie zniszczony. Maszyny i urządzenia potłuczono na złom i przetopiono. Z dawnego wyposażenia zachowały się jedynie: duże koło wodne, przekładnia z kołem zamachowym do napędu walcarek oraz jeden walec roboczy.
Po wojnie Muzeum znajdujące się w stanie całkowicie zdewastowanym przez wiele lat traktowano jako magazyn zabytkowych maszyn i urządzeń.
W roku 1955 w Sielpi ponownie utworzono Muzeum Zagłębia Staropolskiego, będące oddziałem terenowym Muzeum Techniki NOT w Warszawie.
Zespół zabytkowy w Sielpi składa się z dwóch części: jedna stanowi budynki administracyjno-produkcyjne, druga zaś administracyjno-mieszkaniowe. Centralną budowlą zespołu produkcyjnego jest hala walcowni i pudlingarni.
Ważną rolę w dziele ochrony zabytków odegrało Stowarzyszenie Hutników Polskich, a następnie Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Hutniczego. SITPH powołało w roku 1956 Komisję Muzeum Hutniczego, a od 1965 roku – Komisję Historii Zabytków Hutnictwa. To właśnie, z inicjatywy tej Komisji w roku 1966 huty żelaza objęły patronatem najcenniejsze zabytki hutnictwa.
Zakład w Sielpi powstał w latach 1821-1841 z inicjatywy Stanisława Staszica i Ksawerego Druckiego-Lubeckiego na terenie Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Budowę obiektów przemysłowych oraz osiedla robotniczego sfinansował Bank Polski. Oprócz Lubeckiego i Banku Polskiego oraz sprowadzonych z zagranicy - Lempego i Girardea, brali udział w budowie zakladow w Sielpi : Łukasz Reklewski, Lipski, Kłokocki i inni. Wszystkie urządzenia mechaniczne wykonano w kraju, w Rejowie, w Starachowicach i prawdopodobnie - Białogonie.
Zaklad w Sielpi rocznie produkował on około trzech tysięcy ton wyrobów stalowych. Działający w oparci o węgiel drzewny zakład podupadł pod koniec XIX wieku, nie mniej został zamknięty dopiero w 1921 roku. Od 1934 roku pełnił funkcję placówki muzealnej zorganizowanej przez Mieczysława Radwana. Podczas II wojny światowej muzeum zostało zdewastowane i obrabowane przez Niemców (wywieziono z niego z niego 72 wagony żelaza, urządzeń i wyposażenia). Po zakończeniu wojny, w latach 1956-1959 obiekt odremontowano, a w 1962 roku nastąpiła jego reaktywacja, za sprawą i staraniem prof. Mieczysława Radwana z AGH, tym razem jako oddział warszawskiego muzeum.
Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Sielpi mieści się w dawnym zespole walcowni i pudlingarni, powstałym w pierwszej połowie XIX wieku i stanowi oddział Muzeum Techniki i Przemysłu NOT w Warszawie
„ Gdy rozeszła się wiadomość, że pewne organy administracji państwowej zamierzają przeznaczyć na złom urządzenia walcowni w Sielpi Wielkiej interwencja moja u ówczesnego wojewody i poparcie utworzonego już wówczas Muzeum Techniki w Warszawie spowodowały, że wojewoda decyzją swoją z dn. 3 marca 1934 roku przekazał obiekt cały Muzeum Techniki. Została powołana Sekcja Ochrony Zabytków Zagłębia Staropolskiego a przewodnictwo jej było mnie powierzone. Jako przewodniczący Sekcji zostałem jednocześnie członkiem Rady Muzeum. Nadspodziewanie ośrodek sielpiański zyskał popularność i w krótkim czasie hale zostały odrestaurowane, dachy na nowo pokryte, pokoiki muzealne zapełniły się szafami i gablotami gdzie zgromadzono wiele dokumentów pisanych, rysunków, zdjęć oraz szereg obiektów ruchomych: odlewów narzędzi itp. Hale zapełniły się oryginalnymi maszynami i urządzeniami ściąganymi z okolicznych zakładów przemysłowych. Oprócz unikalnych obiektów, jak turbina wodna projektu Filipa Girarda z budowy zakładu w Białogonie stanowiąca inwentarz zakładu sielpiańskiego, znalazły się takie maszyny jak dmuchawa wielkopiecowa z Krasnej budowy 1833 r. Evansa w Warszawie, jak dary Zakładów Starachowickich, Rzucowa, Niekłania i wielu innych. Archiwum Skarbowe z ul. Rymarskiej w Warszawie przekazało pełną dokumentacje budowy Sielpi, składające się z kilkudziesięciu rysunków, wiele rzeczy zostało zakupione, itd. Za przykładem tej Sekcji powstały sekcje na Śląsku, w Zagłębiu Borysławskim, projektowano w Łodzi i inn. W czasie okupacji zostały zniszczone prawie wszystkie urządzenia pudligarni i walcowni, a także prawie wszystkie obiekty muzealne w halach. Zniszczone też było prawie całe wyposażenie pokoi muzealnych,wywiezione dokumenty archiwalne pomimo opieki kustosza. Jedynie uratowałem osobiście - i to z wielkim ryzykiem – część dokumentów pisanych jak Księga Rejowska, dokumenty Zaorskiego i kilka innych, które mogłem niepostrzeżenie wywieźć”
W latach 30. XX w. w ówczesnym warszawskim Muzeum Techniki i Przemysłu grono ofiarnych działaczy społecznych przy poparciu dyrektora Muzeum inż. Kazimierza Jackowskiego podjęło starania na rzecz zabezpieczania dawnych budynków fabrycznych, maszyn i urządzeń.
Podjęto konkretne działania, rozpoczynając je od terenu tzw. Zagłębia Staropolskiego, a więc rejonu, gdzie od stuleci rozwijała się działalność przemysłowa, po której pozostało wiele materialnych śladów. Powstała Sekcja Ochrony Zabytków Polskiej Sztuki Inżynierskiej, na czele której stanął inż. Mieczysław Radwan, pracujący wówczas w Ostrowcu Świętokrzyskim. W skład Sekcji wchodzili głównie inżynierowie i przemysłowcy związani z wytwórczością i górnictwem województwa kieleckiego.
Jako przewodniczący Sekcji Ochrony Zabytków Polskiej Sztuki Inżynierskiej Mieczysław Radwan zajął się szczególnie walcownią i pudlingarnią w Sielpi, organizując tam wspólnie z dyrektorem Jackowskim w 1934 roku Oddział warszawskiego Muzeum Techniki i Przemysłu. Równocześnie zainicjował z powodzeniem starania o wpisanie tego obiektu na listę prawem chronionych zabytków województwa kieleckiego. Było to pierwsze wprowadzenie zabytku techniki do rejestru dóbr kultury. Wydaje się, że ten fakt mógł być również precedensowy w skali europejskiej.
W placówce muzealnej w Sielpi zaczęto gromadzić zabytkowe maszyny, narzędzia i dawne wyroby pochodzące z różnych fabryk Ziemi Świętokrzyskiej. Równolegle powstawał zbiór starych map i rysunków technicznych. Mieczysław Radwan patronował tym działaniom.
W czasie okupacji hitlerowskiej obiekt (muzealny) został całkowicie zniszczony. Maszyny i urządzenia potłuczono na złom i przetopiono. Z dawnego wyposażenia zachowały się jedynie: duże koło wodne, przekładnia z kołem zamachowym do napędu walcarek oraz jeden walec roboczy.
Po wojnie Muzeum znajdujące się w stanie całkowicie zdewastowanym przez wiele lat traktowano jako magazyn zabytkowych maszyn i urządzeń.
W roku 1955 w Sielpi ponownie utworzono Muzeum Zagłębia Staropolskiego, będące oddziałem terenowym Muzeum Techniki NOT w Warszawie.
Zespół zabytkowy w Sielpi składa się z dwóch części: jedna stanowi budynki administracyjno-produkcyjne, druga zaś administracyjno-mieszkaniowe. Centralną budowlą zespołu produkcyjnego jest hala walcowni i pudlingarni.
Ważną rolę w dziele ochrony zabytków odegrało Stowarzyszenie Hutników Polskich, a następnie Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Hutniczego. SITPH powołało w roku 1956 Komisję Muzeum Hutniczego, a od 1965 roku – Komisję Historii Zabytków Hutnictwa. To właśnie, z inicjatywy tej Komisji w roku 1966 huty żelaza objęły patronatem najcenniejsze zabytki hutnictwa.
Zakład w Sielpi powstał w latach 1821-1841 z inicjatywy Stanisława Staszica i Ksawerego Druckiego-Lubeckiego na terenie Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Budowę obiektów przemysłowych oraz osiedla robotniczego sfinansował Bank Polski. Oprócz Lubeckiego i Banku Polskiego oraz sprowadzonych z zagranicy - Lempego i Girardea, brali udział w budowie zakladow w Sielpi : Łukasz Reklewski, Lipski, Kłokocki i inni. Wszystkie urządzenia mechaniczne wykonano w kraju, w Rejowie, w Starachowicach i prawdopodobnie - Białogonie.
Zaklad w Sielpi rocznie produkował on około trzech tysięcy ton wyrobów stalowych. Działający w oparci o węgiel drzewny zakład podupadł pod koniec XIX wieku, nie mniej został zamknięty dopiero w 1921 roku. Od 1934 roku pełnił funkcję placówki muzealnej zorganizowanej przez Mieczysława Radwana. Podczas II wojny światowej muzeum zostało zdewastowane i obrabowane przez Niemców (wywieziono z niego z niego 72 wagony żelaza, urządzeń i wyposażenia). Po zakończeniu wojny, w latach 1956-1959 obiekt odremontowano, a w 1962 roku nastąpiła jego reaktywacja, za sprawą i staraniem prof. Mieczysława Radwana z AGH, tym razem jako oddział warszawskiego muzeum.
Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Sielpi mieści się w dawnym zespole walcowni i pudlingarni, powstałym w pierwszej połowie XIX wieku i stanowi oddział Muzeum Techniki i Przemysłu NOT w Warszawie
Twórca
Maria Wiktoria Radwan
Źródło
Wikipedia, Koło Naukowe Piecowników
Data
1934