Samochód "Radwan" i " Galkar" inż. Stefana Pragłowskiego

Tytuł

Samochód "Radwan" i " Galkar" inż. Stefana Pragłowskiego

Temat

Samochody przed 1939 rokiem konstrukcji Stefana Pragłowskiego

Opis

"Wiosną 75 lat temu na rynek trafić miał pierwszy polski popularny samochód Radwan. Nowoczesne, eleganckie i tanie auto powstawało w Hucie Pokój w Katowicach. Stworzył go inżynier Stefan Pragłowski."

Samochód ten powstał w "Hucie Pokój" za czasów dyrektora Mieczysława Radwana. Jako zapalony automobilista Mieczysław Radwan bardzo wspierał ten projekt.

Miejskie Centrum Kultury w Ostrowcu Świętokrzyskim tak pisze:

W skład Śląskich Zakładów Górniczo-Hutniczych wchodziło wiele zakładów m.in.: Huta Pokój, Hutę Baildon a także Hutę Ludwików w Kielcach.
Inżynier Pragłowski pisze w życiorysie: "Dzięki wynikom uzyskanym przez skonstruowany przeze mnie model samochodu, Dyrekcja Huty Pokój przeniosła mnie do Huty Ludwik w Kielcach, należącej również do Koncernu, polecając mi przygotowanie normalnej produkcji samochodów". Szkoda, że wybuchła wojna....

Prototyp samochodu "Radwan" został spalony jak uciekano nim z Kielc, jak weszli Rosjanie ( wg K.Otwinowskiego)

Prototyp samochodu "Radwan" miał swojego poprzednika, z art.Grażyny Kuźniak wynika ,że nie jednego. Prototyp samochodu "Galkar" konstrukcji inż Pragłowskiego, wybudowany w 1932 roku we Lwowie. Koncern Małopolski zatrudniał go wtedy na stanowisku specjalisty samochodowego, w firmie Karpaty w Gliniku Mariampolskim. Właśnie stamtąd Pragłowski przenosi się do Huty Pokój.

Samochód "Radwan" był drugim samochodem projektu polskiego inżyniera Stefana Pragłowskiego, "urzędnika Galicyjskiego Karpackiego Naftowego Towarzystwa Akcyjnego z siedzibą we Lwowie. Pierwszym projektem był "Galkar" . W marcu 1931 r. inż Pragłowski złożył dyrekcji towarzystwa obszerny memoriał, w którym wyjaśniał celowość budowy i zasady konstrukcyjne nie spotykanego wówczas popularnego samochodu: W celu dalszego uproszczenia i obniżenia kosztów produkcji pojazd miał być wykonywany w dużym zakresie z najtańszych i ogólnie dostępnych materiałów; a więc z drewna, jako w pewnym sensie ubocznego produktu Fabryki Maszyn i Narzędzi Wiertniczych w Gliniku Mariampolskim przy współudziale tartaku w Pilaku, należącego - jak i wymieniona fabryka - do wspomnianego już koncernu. Technologia produkcji pomyślana była w taki sposób, aby do wytwarzania samochodu potrzebne były tylko nieskomplikowane obrabiarki do drewna i metalu, `;, prasa oraz typowe urządzenia kuzienne, odlewnicze, lakiernicze etc. Silniki (bez zespołów przeniesienia napędu) miały być importowane, a instalacji elektryczną i niektóre , detale wyposażenia dostarczaliby wysoko wyspecjalizowani poddostawcy.
Budowę prototypowego samochodu ukończono jesienią 1932 r. Pracę tę wykonano jednak we Lwowie, gdyż konstruktor obligowany względami służbowymi, nie mógł pozwolić sobie na stałą. obecność w fabryce w Gliniku. Niewykorzystanie potencjału . wytwórczego tego zakładu spowodowało znaczne wydłużenie okresu przygotowania prototypu. Nie bez wpływu były tu też zmiany i poprawki wykonywane w trakcie plac -zwłaszcza w skrzyni biegów własnej konstrukcji. Była to właściwie przekładnia hydrokinetyczna, umożliwiająca progresywną zmianę przełożeń, jednakże z koniecznością ręcznego sterowania przepływem cieczy dla dostosowania przełożenia do warunków jazdy. Zastosowanie przekładni hydraulicznej wyeliminowało sprzęgło i była to pierwsza zmiana, jaką różnił się pojazd inż. Pragłow-skiego od .,normalnych" ówczesnych samochodów. Następną był brak mechanizmu różnicowego zastąpionego przez sprzęgło jednokierunkowe ("wolne koła") w piastach kół napędowych. W przypadku jazdy w tył lub np. pod górę po łuku wyłączało się działanie wolnobiegu za pomocą sprzęgieł kłowych. Napęd był przenoszony na przednie, koła; dla przyszłej produkcji planowano zastąpienie przegubów krzyżykowymi przegubami homokinetycznymi." ( za www.polskie auta.pl)

Z materiałów otrzymanych od dr Bartosza Kozaka:
Źródło: Konrad Otwinowski, Huta "Ludwików" w Kielcach 1919-1945, Muzeum Historii Kielc, Kielce 2019. Ilustracje obok. w dostarczonym materiale jest błąd. Samochód Radwan nie był zaprojektowany w Kielcach, jak pisze p. Otwinowski. Był zaprojektowany w Hucie Pokój za Radwana Mieczysława, a produkowany miał być w Kielcach.

Twórca

Grażyna Kuźnik, Dziennik Zachodni, Maria Wiktoria Radwan

Źródło

Dziennik Zachodni,"Co z polskim autem dla każdego, które
budował na Śląsku inż. (Stefan) Pragłowski", http://www.polskie-auta.pl/stara/galkar.htm

Trybuna Ludu 152 29 VI 1977

Wydawca

Archiwum Rodziny Radwanów, Maria Wiktoria Radwan

Data

1937

Współtwórca

Dziennik Zachodni