Tytuł
Mieczysław Radwan - Historyk Górnictwa
Opis
Górnictwo rud żelaznych było zawsze związane z hutnictwem. O górnictwie rud żelaza zbiorczo pisze Mieczysław Radwan w swojej książce : M. Radwan, Rudy kuźnice i huty żelaza w Polsce, Warszawa 1963. Ale tematem był zainteresowany od 1936 roku. Pisze też w pracy : Podstawy surowcowe hutnictwa świętokrzyskiego. Mieczysław Radwan „Rudy Żelaza”, nr 6/1958.
W 1958 roku Mieczysław Radwan został powołany przez Państwową Radę Górnictwa do opracowania programu prac historycznych i był członkiem Zespołu realizującym ten plan. Był to Zespól którego członkiem był również prof. Jan Pazdur, pod którego kierownictwem powstały prace i opracowania zbiorowe. Już wcześniej Instytut Historii Kultury Materialnej PAN rozpoczął wydawanie nowej serii „Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej”. Serię otwiera pierw-szy tom „Studiów z dziejów górnictwa i hutnictwa.” Pazdur, red., 1957.
We wprowadzeniu do owej monografii − rekapitulując prace polskiej historiografii przedmiotu autorzy stwierdzili, że nie posiada ona (na stan ówczesny) „zadowalającej syntezy losów tej gałęzi produkcji”; nie sądzili zapewne, że po ponad siedemdziesięciu latach od owej konstatacji, sygnalizowane wówczas pro-blemy (niedociągnięcia w zakresie badań i relacji naukowych), w znacznej ich części,nadal pozostaną aktualne.
Dużą wartość w tym opracowaniu ( wg . recenzentów) ma artykuł Mieczysława Radwana Świadectwo Pawła Bolesława Podczaszyńskiego o stanie techniki hutnictwa i górnictwa że-laznego w Zagłębiu Staropolskim z r. 1842. Autor opracował nie opublikowa-ne dotychczas notatki Podczaszyńskiego zachowane w Muzeum Swiętokrzyskim w Kielcach. Zawierają o,ne m.in. szkice pieców hutniczych i odlewniczych (z wymiarami) oraz dokładny opis wydobywania rudy i procesów tech-nologicznych.
Ale już wcześniej Mieczysław Radwan pisze o związku górnictwa z hutnictwem w 1937 w artykule: Z dziejów wytopu:-" Rudnice“ — to jakby sam zakład, wyrabiający z rudy żelazo, inaczej topnia. „R u d-n i k “ to znów to samo co kopalnia. Poza tym „rudnik“ to kierownik rudy i z tym tytułem przeszedł do historii. Jeszcze w XVII wieku uniwersały poborowe nazywają „rudnikiem“ właśnie kierownika„rudy“ — minera i minerator. Jeszcze inne pojęcie, które znamy z pism ks. Osińskiego: „rudny“.
„Rudny“ — to kierownik „góry“ czyli kopalni.Otóż dawniej takiego podziału nie było. Pierwotny rudnik, to kopacz rudy, węglarz, płóczkarz, dy-marz, a być może i kowal zarazem. Podział pracy zarysował się dość późno, być może wiek XV znał już jednego i drugiego.
Wyraźnie ta rzecz ujawnia się dopiero w wieku XVIII, kiedy nastąpiła specjalizacja, choć związek górnika z hutnikiem jest nadal bardzo ścisły i przez dłuższy czas zachowany. "
W związku z obchodami Tysiąclecia Państwa Polskiego, stanowiąc wyraz realizacji uchwały Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa na X I Zjeździe w 1958 r., który postanowił tę rocznicę uczcić wydaniem Zarysu dziejów górnictwa na ziemiach polskich. Opracowania Zarysu na zlecenie Stowarzyszenia podjęła się Pracownia Historii Górnictwa i Hutnictwa Instytutu Historii Kultury Materialnej P A N . Powstała praca : Pazdur Jan „Zarys dziejów górnictwa na ziemiach polskich Zarys dziejów górnictwa na ziemiach polskich”, t. I. Praca zespołowa Pracowni Historii Górnictwa i Hutnictwa Instytutu Historii Kultury Materialnej P A N pod redakcją Jana Pazdura. Wydawnictwo Górniczo-Hutnicze, Katowice 1960, s. 210. Książka przeznaczona jest — co zaznaczono w Wprowadzeniu, poprzedzonym Przedmową ministra górnictwa i energetyki Jana Mitręgi — przede wszystkim dla czytelników posiadających ogólną znajomość przeszłości narodowej na poziomie średniego wykształcenia, a głównym i jej odbiorcami mają być studenci Akademii Górniczo--Hutniczej oraz nauczyciele szkół górniczych. W tej pracy podstawowe zagadnienia dziejów górnictwa średniowiecznego w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem techniki produkcji zawarte zostały w zbiorowym opracowaniu. Prof. Pazdur tak o tej pracy w 1967 pisze:” Ośrodek krakowski kierowany przez Mieczysława Radwana zajmował się głównie dziejami hutnictwa żelaza. Zasługą ośrodka jest zbadanie najstarszej na ziemiach polskich kopalni rudy żelaza z wieków II — IV , odkrytej w Rudkach pod Łysą Górą przy okazji prowadzenia współczesnych prac eksploatacyjnych”.
W 1965 roku, na Międzynarodowym Kongresie Historycznym w Wiedniu, ogłoszono jednoznacznie sukces polskich odkrywców, potwierdzając unikatowość „perły” owego zjawiska, starożytnego kombinatu górniczo-hutniczego, w tym kopalni chodnikowej w Rudkach, przyznając (jak wspomina Jerzy Jędrychowski), że: „na wschód od Renu i na północ od Dunaju, jest znana jedyna podziemna kopalnia rudy żelaza i jest nią – kopalnia w Rudkach”
W 1958 roku Mieczysław Radwan został powołany przez Państwową Radę Górnictwa do opracowania programu prac historycznych i był członkiem Zespołu realizującym ten plan. Był to Zespól którego członkiem był również prof. Jan Pazdur, pod którego kierownictwem powstały prace i opracowania zbiorowe. Już wcześniej Instytut Historii Kultury Materialnej PAN rozpoczął wydawanie nowej serii „Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej”. Serię otwiera pierw-szy tom „Studiów z dziejów górnictwa i hutnictwa.” Pazdur, red., 1957.
We wprowadzeniu do owej monografii − rekapitulując prace polskiej historiografii przedmiotu autorzy stwierdzili, że nie posiada ona (na stan ówczesny) „zadowalającej syntezy losów tej gałęzi produkcji”; nie sądzili zapewne, że po ponad siedemdziesięciu latach od owej konstatacji, sygnalizowane wówczas pro-blemy (niedociągnięcia w zakresie badań i relacji naukowych), w znacznej ich części,nadal pozostaną aktualne.
Dużą wartość w tym opracowaniu ( wg . recenzentów) ma artykuł Mieczysława Radwana Świadectwo Pawła Bolesława Podczaszyńskiego o stanie techniki hutnictwa i górnictwa że-laznego w Zagłębiu Staropolskim z r. 1842. Autor opracował nie opublikowa-ne dotychczas notatki Podczaszyńskiego zachowane w Muzeum Swiętokrzyskim w Kielcach. Zawierają o,ne m.in. szkice pieców hutniczych i odlewniczych (z wymiarami) oraz dokładny opis wydobywania rudy i procesów tech-nologicznych.
Ale już wcześniej Mieczysław Radwan pisze o związku górnictwa z hutnictwem w 1937 w artykule: Z dziejów wytopu:-" Rudnice“ — to jakby sam zakład, wyrabiający z rudy żelazo, inaczej topnia. „R u d-n i k “ to znów to samo co kopalnia. Poza tym „rudnik“ to kierownik rudy i z tym tytułem przeszedł do historii. Jeszcze w XVII wieku uniwersały poborowe nazywają „rudnikiem“ właśnie kierownika„rudy“ — minera i minerator. Jeszcze inne pojęcie, które znamy z pism ks. Osińskiego: „rudny“.
„Rudny“ — to kierownik „góry“ czyli kopalni.Otóż dawniej takiego podziału nie było. Pierwotny rudnik, to kopacz rudy, węglarz, płóczkarz, dy-marz, a być może i kowal zarazem. Podział pracy zarysował się dość późno, być może wiek XV znał już jednego i drugiego.
Wyraźnie ta rzecz ujawnia się dopiero w wieku XVIII, kiedy nastąpiła specjalizacja, choć związek górnika z hutnikiem jest nadal bardzo ścisły i przez dłuższy czas zachowany. "
W związku z obchodami Tysiąclecia Państwa Polskiego, stanowiąc wyraz realizacji uchwały Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa na X I Zjeździe w 1958 r., który postanowił tę rocznicę uczcić wydaniem Zarysu dziejów górnictwa na ziemiach polskich. Opracowania Zarysu na zlecenie Stowarzyszenia podjęła się Pracownia Historii Górnictwa i Hutnictwa Instytutu Historii Kultury Materialnej P A N . Powstała praca : Pazdur Jan „Zarys dziejów górnictwa na ziemiach polskich Zarys dziejów górnictwa na ziemiach polskich”, t. I. Praca zespołowa Pracowni Historii Górnictwa i Hutnictwa Instytutu Historii Kultury Materialnej P A N pod redakcją Jana Pazdura. Wydawnictwo Górniczo-Hutnicze, Katowice 1960, s. 210. Książka przeznaczona jest — co zaznaczono w Wprowadzeniu, poprzedzonym Przedmową ministra górnictwa i energetyki Jana Mitręgi — przede wszystkim dla czytelników posiadających ogólną znajomość przeszłości narodowej na poziomie średniego wykształcenia, a głównym i jej odbiorcami mają być studenci Akademii Górniczo--Hutniczej oraz nauczyciele szkół górniczych. W tej pracy podstawowe zagadnienia dziejów górnictwa średniowiecznego w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem techniki produkcji zawarte zostały w zbiorowym opracowaniu. Prof. Pazdur tak o tej pracy w 1967 pisze:” Ośrodek krakowski kierowany przez Mieczysława Radwana zajmował się głównie dziejami hutnictwa żelaza. Zasługą ośrodka jest zbadanie najstarszej na ziemiach polskich kopalni rudy żelaza z wieków II — IV , odkrytej w Rudkach pod Łysą Górą przy okazji prowadzenia współczesnych prac eksploatacyjnych”.
W 1965 roku, na Międzynarodowym Kongresie Historycznym w Wiedniu, ogłoszono jednoznacznie sukces polskich odkrywców, potwierdzając unikatowość „perły” owego zjawiska, starożytnego kombinatu górniczo-hutniczego, w tym kopalni chodnikowej w Rudkach, przyznając (jak wspomina Jerzy Jędrychowski), że: „na wschód od Renu i na północ od Dunaju, jest znana jedyna podziemna kopalnia rudy żelaza i jest nią – kopalnia w Rudkach”
Źródło
Prace Mieczysława Radwana : Rok 1959,1960,1961 Kwartalnik Historii Kultury materialnej "Zarys dziejów górnictwa na ziemiach polskich"
M. Radwan : Podstawy surowcowe hutnictwa świętokrzyskiego. Mieczysław Radwan „Rudy Żelaza”, nr 6/1958. 37
Studia z dziejów górnictwa i hutnictwa. Tom I pod redakcją Jana P a z-
d u r a. Zakład imienia Ossolińskich, wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk,Wrocław 1957, s. 530.
Radwan M. 1966: Starożytne hutnictwo świętokrzyskie. Metody badań i wyniki. Zesz Nauk AGH, Kraków. Rozprawy 57.
M. Radwan: „Kiedy powstał i jak wyglądał pierwszy wielki piec w Polsce“ . „Hutnik“ , r. 1937, zesz. 2, str.71/75
M. Radwan, Rudy kuźnice i huty żelaza w Polsce, Warszawa 1963.
Rok 1959,1960,1961 Kwartalnik Historii Kultury materialnej "Zarys dziejów górnictwa na ziemiach polskich" M. Radwan
M.Radwan : Prace wykopaliskowe w Rudkach Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 1/4, 846-847 1956
M. Radwan : Podstawy surowcowe hutnictwa świętokrzyskiego. Mieczysław Radwan „Rudy Żelaza”, nr 6/1958. 37
Studia z dziejów górnictwa i hutnictwa. Tom I pod redakcją Jana P a z-
d u r a. Zakład imienia Ossolińskich, wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk,Wrocław 1957, s. 530.
Radwan M. 1966: Starożytne hutnictwo świętokrzyskie. Metody badań i wyniki. Zesz Nauk AGH, Kraków. Rozprawy 57.
M. Radwan: „Kiedy powstał i jak wyglądał pierwszy wielki piec w Polsce“ . „Hutnik“ , r. 1937, zesz. 2, str.71/75
M. Radwan, Rudy kuźnice i huty żelaza w Polsce, Warszawa 1963.
Rok 1959,1960,1961 Kwartalnik Historii Kultury materialnej "Zarys dziejów górnictwa na ziemiach polskich" M. Radwan
M.Radwan : Prace wykopaliskowe w Rudkach Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 1/4, 846-847 1956
Wydawca
Archiwum Rodziny Radwanów, Maria Wiktoria Radwan
Data
1936