Władysław Radwan (Stanisław Władysław Radwan) powstaniec styczniowy

Tytuł

Władysław Radwan (Stanisław Władysław Radwan) powstaniec styczniowy

Temat

Nota biograficzna Władysława (Stanisława Władysława vel Władysława Stanisława) Radwana powstańca styczniowego, stryja Mieczysława Radwana

Opis

Władysław Radwan (Stanisław Władysław vel Władysław Stanisław Radwan). Powstaniec Styczniowy 1863 (z bratem Janem), Zawiadowca Wielkiego Pieca w Machorach, Zawiadowca Zakładów Górniczych i Administrator dóbr Machory. Syn Józefa Jakuba Radwana i Julianny Pauler, urodzony w 1840 w
Aleksandrowie par. Chlewiska, pochowany w Końskich w 1913 roku.

Powstaniec styczniowy : w czasie Powstania Styczniowego Władysław Radwan służył w oddziale gen. Langiewicza i brał udział w bitwie pod Małogoszczem (24 lutego 1863), a następnie skrył się z małym oddziałem w lasach okolicznych. Z opisu na odwrocie fotografii z 1864 :
"Władysław syn Józefa Radwana, zdjęcie po powrocie do domu po upadku powstania w 63 roku, w którym brał udział razem ze swoim bratem Janem od początku do końca w szeregach generała Langiewicza. Po bitwie pod Małogoszczem skrył się z małym oddziałem w lasach świętokrzyskich a potem w powiecie koneckim. Szczęśliwie wychodził z osaczeń kozaków. Bardzo lubiany przez chłopów za dobre poczciwe braterstwo ludowe i stosunek...Ukrywany przez leśników w lasach przez długi okres podejrzeń "
Z aktu ślubu (Geneteka, łódzkie,1865 r.) brata Władysława Radwana, Juliana Radwana i Heleny Staniewskiej wynika, że Julianna Radwan z Paullerów, matka Władysława zamieszkiwała wtedy w Końskich.

Władysław Radwan był dowódcą małego oddziału powstańczego, walczącego „pod Langiewiczem”. Razem z Władysławem Radwanem w tym samym oddziale walczył jego brat Jan. Wiadomo, że brali oni udział w bitwie pod Małogoszczem 24 lutego 1863 i pod Pieskową Skałą 4.03.1863. W bitwie pod Pieskową Skałą Jan został ranny, a po powstaniu wcielony został do armii carskiej. Oddział Władysława używał proporca - sztandaru, późniejszej rodzinnej pamiątki. Sztandar ten używany przez rodzinnych powstańców powstał jednak wcześniej. Mieczysław Radwan twórca i kustosz Muzeum Opatowskiego w Ostrowcu Świętokrzyskim zamieścił podpis pod fotografią proporca w numerze „Ziemi” 2/3 z 1936 roku: „Rok 1861. Naszycie na sztandarze”. Musiał więc znać okoliczności i datę jego powstania,wcześniejszą niż data powstania styczniowego. Najprawdopodobniej sztandar ten był dziełem jego babki – Julianny z Paullerów, żony Józefa Radwana, sporządzonym na rocznicę śmierci Kościuszki właśnie we wspomnianym roku. Był to wtedy dosyć powszechny gest polskich patriotek. Sztandar ten został odnowiony przez Mieczysława i ofiarowany Muzeum po pogrzebie swojego ojca Bronisława Radwana w 1931 roku.

Zawiadowca Wielkiego Pieca w Machorach, Zawiadowca Zakładów Górniczych, Administrator dóbr. Absolwent Szkoły Górniczo- Hutniczej - najprawdopodobniej we Freibergu. W akademii tej kształciła się większość polskich geologów i inżynierów górnictwa i hutnictwa w XIX wieku, kiedy dostęp do uczelni zaborców był mocno utrudniony. Szkoła Akademiczno-Górnicza w Kielcach została zamknięta w 1826 a jej następczyni w Dąbrowie Górniczej reaktywowana dopiero w 1898.

Władysław Radwan ożenił się w 1870 roku z Emilią Jagielską (1849) z Przysuchy, córką Stanisława i Józefy Rożniakowskiej. Okolice Przysuchy były ośrodkiem przemysłu zbrojeniowego ( wielki piec w Janowie produkował wysokogatunkową stal). W czasie powstania listopadowego w Przysusze produkowano broń dla powstańców a w powstaniu styczniowym 1869 r. okoliczna ludność Przysuchy angażowała się w działalność powstańców.

Władysław zamieszkał wtedy w Machorach w parafii Żarnów, gdzie był zawiadowcą Wielkiego Pieca i zakładów hutniczych.
W 1833 roku, uruchomiono w Machorach pierwszą pudligarnię w Królestwie Kongresowym. Projektantem i budowniczym pieców pudlingowych był Wojciech Krygier . Surówki dostarczał miejscowy wielki piec, który pracował do 1880. Spis z 1860 roku odnotował w Machorach 5 zakładów i wartość produkcji na poziomie 50 000 rubli srebrnych. Folwarki Machory i Myślibórz służyły też jako baza surowcowa. Na terenie dóbr Machory znajdowały się kopalnie glinki białej i rudy żelaza.
W 1871 rodzi się Władysławowi i Emilii Radwanom syn Kazimierz, a następnie w latach 1873 ,1875, 1877 córki Zofia, Jadwiga Maria i syn Karol w 1877. Emilia Jagielska zmarła w 1878 roku.
Po wygaszeniu wielkiego pieca w 1880, Władysław Radwan jest notowany w Machorach jako zawiadowca zakładów górniczych i administrator dóbr.
Władysław Radwan ponownie ożenił się w 1880 roku w Niekłaniu Wielkim z dwudziestoletnią Wandą Klawitter, w Niekłaniu Wielkim przy rodzicach mieszkającą . Zamieszkali również w Machorach gdzie w 1881 urodziła się im się córka Julia. Następne ich dzieci to: Władysław (1884-1963), Józef Zygmunt (1887-1977), Maria (1889-), Jerzy (1895-). Jerzy urodził się w Myślibórzu w parafii Żarnów, gdzie jego ojciec Władysław był wtedy dzierżawcą folwarku.

Na skutek małej opłacalności produkcji surówki już w roku 1898, na terenie dawnej huty Machory, ówczesny właściciel Ludwik Bayer otworzył fabrykę kafli i tektury, jedną z najważniejszych na terenie zaboru rosyjskiego. Na przełomie XIX i XX w. fabryka w Machorach zatrudniała około 200 pracowników. Zakład posiadał własne składy sprzedaży w Warszawie, Łodzi, Petersburgu, Moskwie i Odessie.

Władysław Radwan zmarł w roku 1913 i został pochowany na cmentarzu w Końskich. Osiem lat później w tym samym grobie pochowano jego brata Jana.
Ojciec Józefa Zygmunta , ministra w rządzie Witosa (PSB) i Władysława, działacza oświatowego (PSB). Najstarszy syn Kazimierz, matematyk i Józef studiowali w Samarze. Syn, Jerzy Radwan był związany z Stanisławem Mikołajczykiem, wrócił z nim z Londynu do Warszawy i do marca 1947 był dyrektorem jego gabinetu.

Córka Władysława - Julia - założyła Szkołę Powszechną w Polesiu gm. Baboszewo w woj. mazowieckim. Była dyrektorką tej szkoły w latach 1921-1947. Ostatnie lata życia spędziła u rodziny w Bydgoszczy gdzie zmarła 27 grudnia 1961 r.
Ks. Artur Wysocki znalazł powiązanie Julii Radwan z terenem Polesia przez bratanka Władysława - Michała Radwana. Michał Radwan był synem Jana- powstańca styczniowego. Michał ożenił się z Zofią Święcką - to jest rodzina właścicieli Polesia i Dziektarzewa. Święccy odkupili te tereny od Krasińskich (linia z Krasnego i Opinogóry). W Dziektarzewie mieszkała Julia Radwan z Matką Wandą (po śmierci Władysława). Następnie wykupiły tereny na Polesiu i obok tam powstała szkoła.

Właściwe imiona Władysława Radwana z metryki urodzenia dołączonej do aktu jego pierwszego małżeństwa, to Stanisław Władysław i nie uwidoczniane były zarówno w innych aktach metrykalnych Władysława ( Władysława Stanisława ), jego i jego dzieci, jak i również w opracowaniach historycznych dotyczących jego i jego synów, Władysława i Józefa.
Bowiem z alegat do aktu małżeństwa, nr aktu 13 z 1870. Parafia Przysucha, czyli ślubu Władysława Stanisława Radwana i Emilii Wiktorii Jagielskich wynika, że zawarty w nich odpis aktu urodzenia małżonka Władysława, dotyczy Stanisława Władysława Radwana urodzonego w kwietniu 1840. w Aleksandrowie i potwierdzony został przez wójta gminy Chlewiska i proboszcza chlewiskiej parafii i wydany został w 1865.(!) Stanisławowi Radwanowi. Z metryki urodzenia Stanisława Władysława z 13 maja 1840. wynika, że Stanisław Władysław urodził się 23 kwietnia 1840 w Aleksandrowie parafii Chlewiska

Twórca

Maria Wiktoria Radwan, Lechosław Wąsik

Źródło

Archiwum Rodziny Radwanów, Geneteka, Wikipedia, PAU, FBC, Archiwum Państwowe w Kielcach
http://www.pedekprzysucha.pl/userfiles/4PR.pdf
Dane z alegat do aktu małżeństwa, nr aktu 13 z 1870. Parafia Przysucha, czyli ślubu Władysława Stanisława Radwana i Emilii Wiktorii Jagielskich wydostane przez p. Lechosława Wąsika
Kazimierza Kapla z książki: Liryczny pamiętnik legionisty. Moje kartki 1903-1920, Kraków 2005.
Muzeum Historii Kielc (Radom mogil-2 ) Wiktor Gruszczyński 1863
dane na temat Julii Radwan otrzymane od ks. Artura Wysockiego

Wydawca

Archiwum Rodziny Radwanów, Maria Wiktoria Radwan

Data

1840