Tytuł
Stefan Krukowski archeolog, wybitny badacz Krzemionek Opatowskich
Opis
Krukowski Stefan archeolog, wybitny badacz Krzemionek Opatowskich i epoki kamienia zakresie paleolitu oraz mezolitu.
Przyjaciel Mieczysława Radwana i towarzysz " wypraw" krajoznawczych Mieczysława Radwana i Jana Samsonowicza, w poszukiwaniu śladów starożytnego hutnictwa w okresie ostrowieckim 1920-37. W 1933 roku badał stanowiska żużla na terenach wsi Rudki, Cząstków, Słupia Stara i Chybice, przy współudziale J. Bartysa i Z. Durczewskiego (badania notowane, nieopublikowane)
Od 1925 roku prowadził badania w neolitycznej kopalni krzemienia pasiastego w Krzemionkach Opatowskich, odkrytej w 1922 roku przez J. Samsonowicza. W latach 1929 – 1932 dzięki jego staraniom oraz staraniom Mieczysława Radwana i Romana Jakimowicza z Polskiego Towarzystwa Prehistorycznego i wielu innych, wykupiono dużą część pola eksploatacyjnego kopalni, co stworzyło podwaliny pod przyszły rezerwat Krzemionek Opatowskich, a następnie Muzeum. Od 1956 profesor Inst. Historii Kultury Materialnej PAN; odkrył i przebadał wiele ważnych stanowisk jaskiniowych, lessowych, piaskowych i kopalnianych, m.in.: Ciemna i Okiennik, Piekary, Góra Puławska, Świdry Wielkie, Krzemionki; prowadził także wykopaliska w Gruzji, Rosji i na Ukrainie; podczas badań dokonał istotnych ustaleń w dziedzinie geologii plejstocenu; inicjator i zwolennik tworzenia odrębnej pol. terminologii prahist., co powodowało duże opory w publikowaniu jego prac; Prahistoria ziem polskich (Paleolit, 1939, reedycja 1948), będąca syntezą paleolitu pol., stanowi do dziś podstawowe dzieło z tego zakresu; inne prace, m.in. Krzemionki Opatowskie (1939), Skam 71. Zbiór rozpraw prahistorycznych (1976, wspólnie z A. Nowakowskim). Urodzony w 1890 roku , zmarł w 1982 w Warszawie.
Wczesne publikacje dot. Krzemionek Opatowskich :
Ziemia. Ilustrowany Miesięcznik Krajoznawczy. 1937 T.22 nr11-12 projekt okładki Wacław Radwan.
Ziemia. Ilustrowany Miesięcznik Krajoznawczy. 1937 T.22 nr9-10
projekt okładki Wacław Radwan.
Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie przechowuje dokumentację działalności S. W. Krukowskiego
Radni Gminy w Orońsku 28 grudnia 2018 roku przyjęli uchwałę ustanawiającą rok 2019 Rokiem Stefana Krukowskiego na terenie gminy Orońsko. Uchwała podjęta przez Radę Gminy w Orońsku ma na celu upowszechnianie historii lokalnej oraz lepsze poznanie dokonań i osiągnięć Stefana Krukowskiego – archeologa i badacza złóż krzemienia czekoladowego w Gminie Orońsko.
Stefan Wincenty Krukowski urodził się 22 stycznia 1890 roku w Mszczonowie jako syn Adama Krukowskiego i Aleksandry z Rakowskich. W 1895 roku rodzina Krukowskich przeprowadziła się do Warszawy, gdzie Stefan ukończył szkołę powszechną oraz rozpoczął naukę w II Progimnazjum rosyjskim. Z pasją zaczął czytać książki popularne i naukowe opisujące życie rodziny prehistorycznej. W 1906 roku jako 16 letni pasjonat prehistorii odkrył swoje pierwsze stanowisko archeologiczne we wsi Graba, w powiecie błońskim. Stefan opuścił szkołę rosyjską i zapisał się do prywatnej - polskiej Szkoły Realnej Zdzisława Majewskiego. Rodzina Krukowskich stopniowo ubożała, a gdy stan zdrowia matki zaczął się pogarszać Stefan przerwał naukę i podjął pracę.
Stefan Krukowski badania archeologiczne rozpoczął w 1908 roku, jako bliski współpracownik naukowy profesora Erazma Majewskiego, zasłużonego prehistoryka, wykładowcy na Uniwersytecie Warszawskim. W 1914 roku Stefan Krukowski badał jaskinie pasma krakowsko – wieluńskiego, a w latach 1915-1918 prowadził prace na terenie Rosji i Kaukazu.
Po powrocie do kraju w latach 1918-1925 pracował w Oddziale Prehistorycznym Instytutu Nauk Antropologicznych Towarzystwa Naukowego Warszawskiego oraz równolegle do 1928 roku pełnił funkcję Konserwatora Zabytków Archeologicznych na Okręg Południowo Warszawski.
W okresie międzywojennym dzięki działalności Stefana Krukowskiego odkryte zostały kopalnie odkrywkowe krzemienia czekoladowego w rejonie Łysogór, krzemienia świeciechowskiego koło Annopola i kopalnia krzemienia pasiastego w Krzemionkach Opatowskich. Pierwszej charakterystyki krzemieni czekoladowych w oparciu o artefakty dokonał Krukowski w 1920 roku. Wraz z geologiem Janem Samsonowiczem w 1921 roku przeprowadzili powierzchniowe rozpoznanie w widłach Wisły i Kamiennej, odkrywając wtórne nagromadzenia krzemieni czekoladowych. W następnym roku rozpoznali pierwsze złoża krzemienia w kamieniołomach w rejonie Iłży, w Seredzicach i Kolonii-Polany
oraz w strefach wietrzenia wapieni zawierających fragmenty krzemieni w okolicach Iłży, Wierzbicy i Orońska.
Stefan Krukowski powrócił do badań nad krzemieniem czekoladowym w Orońsku i Wierzbicy w latach 1934-1939. Wtedy stwierdził, że krzemienie czekoladowe z kopalni orońskich występują głównie w postaci płaskur o grubości od kilku do kilkunastu centymetrów i długości do kilku metrów oraz są jaśniejsze od innych w kolorze ciemnożółto brązowego. Krzemień czekoladowy z Orońska cechuje dobra łupliwość przez co był bardzo ceniony i szeroko wykorzystywany do produkcji różnego rodzaju narzędzi.
Stefan Krukowski do 1939 roku był kustoszem w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie. W okresie II Wojny Światowej przebywał w Przemyślu, Częstochowie i Warszawie. Pracował w: Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie (1945), Muzeum Archeologicznym w Krakowie (XII.1946-VI.1947), wykładał prahistorię na Uniwersytecie Jagiellońskim (rok akademicki 1948/1949). Od lipca 1951 do marca 1952 pracował w Referacie Sprawozdawczości w Zjednoczeniu Budownictwa Miejskiego w Skarżysku Kamiennej, następnie w nowopowstałym Instytucie Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk w Krakowie i w Warszawie. W 1956 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego. Pod koniec lat 50-tych profesor Stefan Krukowski utworzył własną Pracownie Prehistoryczną początkowo w Skarżysku, a następnie od 1 lipca 1959 roku przy Wydziale I Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. W Skarżysku- Kamiennej Krukowski
prowadził działalność naukowo-badawczą. Po tym przez wiele sezonów organizował i prowadził kampanię Rydno, gdzie szkolił początkujących prehistoryków.
Był autorem m.in. publikacji: „Prehistoria ziem polskich” (1939, reedycja 1948 wraz z Józefem Kostrzewskim, Romanem Jakimowiczem), „Krzemionki Opatowskie” (1939). W 1976 roku opublikował pracę pt. „Skam 71”, która stanowi syntezę paleolitu i mezolitu polskiego. To wybitne dzieło ukazuje nowe możliwości badawcze w tej dziedzinie. Zasłużył sobie na przydomek Wielkiego Mistrza Paleolitu. Zmarł 1 maja 1982 roku w Warszawie w wieku 92 lat. Został pochowany na Cmentarzu Stare Powązki w Warszawie.
Działalność badawcza i naukowa Stefana Krukowskiego związana z wydobyciem krzemienia czekoladowego w Orońsku i jego okolicach jest mało znana lokalnej społeczności i nie utrwaliła się w świadomości mieszkańców Orońska. Mamy nadzieję i pragniemy tego, by poprzez poznanie dokonań profesora Stefana Krukowskiego zacząć z rozmysłem rozpowszechnianie i promowanie orońskich zasobów, dziedzictwa i znaczenia krzemienia czekoladowego.
Przyjaciel Mieczysława Radwana i towarzysz " wypraw" krajoznawczych Mieczysława Radwana i Jana Samsonowicza, w poszukiwaniu śladów starożytnego hutnictwa w okresie ostrowieckim 1920-37. W 1933 roku badał stanowiska żużla na terenach wsi Rudki, Cząstków, Słupia Stara i Chybice, przy współudziale J. Bartysa i Z. Durczewskiego (badania notowane, nieopublikowane)
Od 1925 roku prowadził badania w neolitycznej kopalni krzemienia pasiastego w Krzemionkach Opatowskich, odkrytej w 1922 roku przez J. Samsonowicza. W latach 1929 – 1932 dzięki jego staraniom oraz staraniom Mieczysława Radwana i Romana Jakimowicza z Polskiego Towarzystwa Prehistorycznego i wielu innych, wykupiono dużą część pola eksploatacyjnego kopalni, co stworzyło podwaliny pod przyszły rezerwat Krzemionek Opatowskich, a następnie Muzeum. Od 1956 profesor Inst. Historii Kultury Materialnej PAN; odkrył i przebadał wiele ważnych stanowisk jaskiniowych, lessowych, piaskowych i kopalnianych, m.in.: Ciemna i Okiennik, Piekary, Góra Puławska, Świdry Wielkie, Krzemionki; prowadził także wykopaliska w Gruzji, Rosji i na Ukrainie; podczas badań dokonał istotnych ustaleń w dziedzinie geologii plejstocenu; inicjator i zwolennik tworzenia odrębnej pol. terminologii prahist., co powodowało duże opory w publikowaniu jego prac; Prahistoria ziem polskich (Paleolit, 1939, reedycja 1948), będąca syntezą paleolitu pol., stanowi do dziś podstawowe dzieło z tego zakresu; inne prace, m.in. Krzemionki Opatowskie (1939), Skam 71. Zbiór rozpraw prahistorycznych (1976, wspólnie z A. Nowakowskim). Urodzony w 1890 roku , zmarł w 1982 w Warszawie.
Wczesne publikacje dot. Krzemionek Opatowskich :
Ziemia. Ilustrowany Miesięcznik Krajoznawczy. 1937 T.22 nr11-12 projekt okładki Wacław Radwan.
Ziemia. Ilustrowany Miesięcznik Krajoznawczy. 1937 T.22 nr9-10
projekt okładki Wacław Radwan.
Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie przechowuje dokumentację działalności S. W. Krukowskiego
Radni Gminy w Orońsku 28 grudnia 2018 roku przyjęli uchwałę ustanawiającą rok 2019 Rokiem Stefana Krukowskiego na terenie gminy Orońsko. Uchwała podjęta przez Radę Gminy w Orońsku ma na celu upowszechnianie historii lokalnej oraz lepsze poznanie dokonań i osiągnięć Stefana Krukowskiego – archeologa i badacza złóż krzemienia czekoladowego w Gminie Orońsko.
Stefan Wincenty Krukowski urodził się 22 stycznia 1890 roku w Mszczonowie jako syn Adama Krukowskiego i Aleksandry z Rakowskich. W 1895 roku rodzina Krukowskich przeprowadziła się do Warszawy, gdzie Stefan ukończył szkołę powszechną oraz rozpoczął naukę w II Progimnazjum rosyjskim. Z pasją zaczął czytać książki popularne i naukowe opisujące życie rodziny prehistorycznej. W 1906 roku jako 16 letni pasjonat prehistorii odkrył swoje pierwsze stanowisko archeologiczne we wsi Graba, w powiecie błońskim. Stefan opuścił szkołę rosyjską i zapisał się do prywatnej - polskiej Szkoły Realnej Zdzisława Majewskiego. Rodzina Krukowskich stopniowo ubożała, a gdy stan zdrowia matki zaczął się pogarszać Stefan przerwał naukę i podjął pracę.
Stefan Krukowski badania archeologiczne rozpoczął w 1908 roku, jako bliski współpracownik naukowy profesora Erazma Majewskiego, zasłużonego prehistoryka, wykładowcy na Uniwersytecie Warszawskim. W 1914 roku Stefan Krukowski badał jaskinie pasma krakowsko – wieluńskiego, a w latach 1915-1918 prowadził prace na terenie Rosji i Kaukazu.
Po powrocie do kraju w latach 1918-1925 pracował w Oddziale Prehistorycznym Instytutu Nauk Antropologicznych Towarzystwa Naukowego Warszawskiego oraz równolegle do 1928 roku pełnił funkcję Konserwatora Zabytków Archeologicznych na Okręg Południowo Warszawski.
W okresie międzywojennym dzięki działalności Stefana Krukowskiego odkryte zostały kopalnie odkrywkowe krzemienia czekoladowego w rejonie Łysogór, krzemienia świeciechowskiego koło Annopola i kopalnia krzemienia pasiastego w Krzemionkach Opatowskich. Pierwszej charakterystyki krzemieni czekoladowych w oparciu o artefakty dokonał Krukowski w 1920 roku. Wraz z geologiem Janem Samsonowiczem w 1921 roku przeprowadzili powierzchniowe rozpoznanie w widłach Wisły i Kamiennej, odkrywając wtórne nagromadzenia krzemieni czekoladowych. W następnym roku rozpoznali pierwsze złoża krzemienia w kamieniołomach w rejonie Iłży, w Seredzicach i Kolonii-Polany
oraz w strefach wietrzenia wapieni zawierających fragmenty krzemieni w okolicach Iłży, Wierzbicy i Orońska.
Stefan Krukowski powrócił do badań nad krzemieniem czekoladowym w Orońsku i Wierzbicy w latach 1934-1939. Wtedy stwierdził, że krzemienie czekoladowe z kopalni orońskich występują głównie w postaci płaskur o grubości od kilku do kilkunastu centymetrów i długości do kilku metrów oraz są jaśniejsze od innych w kolorze ciemnożółto brązowego. Krzemień czekoladowy z Orońska cechuje dobra łupliwość przez co był bardzo ceniony i szeroko wykorzystywany do produkcji różnego rodzaju narzędzi.
Stefan Krukowski do 1939 roku był kustoszem w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie. W okresie II Wojny Światowej przebywał w Przemyślu, Częstochowie i Warszawie. Pracował w: Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie (1945), Muzeum Archeologicznym w Krakowie (XII.1946-VI.1947), wykładał prahistorię na Uniwersytecie Jagiellońskim (rok akademicki 1948/1949). Od lipca 1951 do marca 1952 pracował w Referacie Sprawozdawczości w Zjednoczeniu Budownictwa Miejskiego w Skarżysku Kamiennej, następnie w nowopowstałym Instytucie Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk w Krakowie i w Warszawie. W 1956 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego. Pod koniec lat 50-tych profesor Stefan Krukowski utworzył własną Pracownie Prehistoryczną początkowo w Skarżysku, a następnie od 1 lipca 1959 roku przy Wydziale I Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. W Skarżysku- Kamiennej Krukowski
prowadził działalność naukowo-badawczą. Po tym przez wiele sezonów organizował i prowadził kampanię Rydno, gdzie szkolił początkujących prehistoryków.
Był autorem m.in. publikacji: „Prehistoria ziem polskich” (1939, reedycja 1948 wraz z Józefem Kostrzewskim, Romanem Jakimowiczem), „Krzemionki Opatowskie” (1939). W 1976 roku opublikował pracę pt. „Skam 71”, która stanowi syntezę paleolitu i mezolitu polskiego. To wybitne dzieło ukazuje nowe możliwości badawcze w tej dziedzinie. Zasłużył sobie na przydomek Wielkiego Mistrza Paleolitu. Zmarł 1 maja 1982 roku w Warszawie w wieku 92 lat. Został pochowany na Cmentarzu Stare Powązki w Warszawie.
Działalność badawcza i naukowa Stefana Krukowskiego związana z wydobyciem krzemienia czekoladowego w Orońsku i jego okolicach jest mało znana lokalnej społeczności i nie utrwaliła się w świadomości mieszkańców Orońska. Mamy nadzieję i pragniemy tego, by poprzez poznanie dokonań profesora Stefana Krukowskiego zacząć z rozmysłem rozpowszechnianie i promowanie orońskich zasobów, dziedzictwa i znaczenia krzemienia czekoladowego.
Źródło
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Krukowski-Stefan;3927786.html
oronsko.pl
oronsko.pl
Wydawca
Archiwum Rodziny Radwanów, Maria Wiktoria Radwan
Data
1890