Tytuł
Edmund Massalski
Temat
Edmund Massalski - krajoznawca i popularyzator turystyki, pedagog i działacz społeczny związany z Kielcami. Przyjaciel Mieczysława Radwana.
Opis
Edmund Massalski , krajoznawca i popularyzator turystyki , działacz społeczny i pedagog związany z Kielcami, urodził się 16 listopada 1886 r. w Michałowie koło Starachowic, w rodzinie Ludwika Massalskiego, zarządcy fabryki. Miał trzech młodszych braci: Zygmunta, Leona i Tadeusza Feliksa oraz trzy młodsze siostry, z których najstarsza Stanisława została bibliotekarką, a jedna zmarła w wieku dziecięcym. Od 1900 r. uczęszczał do Gimnazjum Rządowego w Kielcach, skąd został usunięty za udział w strajku w 1905 r. Przez rok pracował jako guwerner w Rosiejowie koło Daleszyc, a następnie w roku akademickim 1904/1905 jako „słuchacz nadzwyczajny”rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przez dziesięć semestrów studiował biologię i geografię. Szczególnie fascynowała go przyroda ojczysta. Jako student wraz z grupą członków Komisji Fizjograficznej Akademii Umiejętności uczestniczył w wyprawie naukowej w Góry Świętokrzyskie, zorganizowanej przez Polskie Towarzystwo Krajoznawcze w 1909 r. W okresie studenckim podjął działalność społeczną. Pracował m.in. w Towarzystwie Uniwersytetów Ludowych im. A. Mickiewicza w Krakowie, gdzie współpracował z Heleną Radlińską. W 1908 r. wspólnie z siostrą Stanisławą należał do inicjatorów powołania w Kielcach Towarzystwa Biblioteki Publicznej. Aby zrealizować plany związane z podjęciem pracy nauczycielskiej musiał formalnie uzyskać rosyjską maturę, którą mógł zdać tylko w Petersburgu. Po raz pierwszy udał się tam w listopadzie 1911 r. i przebywał do czerwca 1912 r. Niestety, jako nieprawomyślny, posiadający „wilczy bilet” nie znalazł uznania w oczach egzaminatorów.
Maturę i egzamin nauczycielski udało mu się zdać dopiero w 1913 r. To umożliwiło mu podjęcie pracy w prywatnym żeńskim gimnazjum M. Krzyżanowskiej w Kielcach.
Od tej pory przez ponad 40 lat był nieprzerwanie związany z pracą pedagogiczną, ucząc w różnych szkołach średnich Kielc, w tym w zakładach kształcenia nauczycieli. Od 1915 r. był członkiem Naczelnej Komendy Polskiej Organizacji Skautowej, oraz komendantem XI Okręgu z siedzibą w Kielcach. W latach 1924-1939 z przerwami pełnił funkcję Komendanta Kieleckiej Chorągwi Związku Harcerstwa Polskiego. Prowadził ożywioną działalność społeczną, działał w wielu organizacjach, 15 lat pełnił funkcję radnego Rady Miejskiej Kielc. Był Prezesem kieleckiego Oddziału, później Okręgu, Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Od 1925 r. był delegatem Państwowej Rady Ochrony Przyrody na województwo kieleckie. Pisał do artykuły o tematyce krajoznawczej m.in. do wydawanego przez PTK czasopisma Ziemia i ukazującego się w latach 1936-39 czasopisma Radostowa. Przez kilka lat był redaktorem naczelnym i wydawcą Gazety Kieleckiej. Od 1924 r. współpracował z Kazimierzem Kaznowskim w opracowywaniu szaty roślinnej Gór Świętokrzyskich. Na zlecenie Polskiej Akademii Umiejętności, przy życzliwym wsparciu dr Władysława Szafera, tworzyli zielnik flory świętokrzyskiej. Ponadto gromadzili wspólnie materiały do planowanego Albumu roślinności regionu. E. Massalski tworzył dokumentację fotograficzną. Fotografia krajoznawcza i przyrodnicza była jedną z jego największych pasji, współtworzył sekcję fotograficzną przy PTK,. Od 1915 r. redagował i wydawał „Ziemię Kielecką”, a w latach 1917–1923 „Gazetę Kielecką”. W latach 1921–1933 był członkiem samorządu gminnego miasta Kielc i prezesem Rady Miejskiej, a równocześnie prezesem kieleckiego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, a w latach 1925–1939 był członkiem działającej w Kielcach Delegatury Państwowej Rady Ochrony Przyrody. W 1931 r. sformułował zadania stojące przed ruchem krajoznawczym w artykule „O kapitale Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego”. Był też jednym z prekursorów fotografii krajoznawczej w Polsce. Trzykrotnie był komendantem kieleckiej Chorągwi Harcerzy. Podczas II wojny światowej zajmował się tajnym nauczaniem, sprawował też pieczę nad eksponatami Muzeum Regionalnego PTK ukrywając je wspólnie z S. Kowalczewskim. Razem z J. Czarnockim i innymi działaczami PTK opracował koncepcję działalności Instytutu Badań Regionalnych, który działał w Kielcach w latach 1944–1949.
Z jego inicjatywy po wojnie powstał Komitet Obywatelski, który utworzył Towarzystwo Muzeum Świętokrzyskiego zajmujące się ratowaniem podworskich dzieł sztuki, bibliotek i archiwów. Od 1947 do 1961 r. był dyrektorem Muzeum Świętokrzyskiego Gorąco propagował utworzenia parku narodowego w Łysogórach, w 1947 r. opracował koncepcję granic parku, który w pierwotnej wersji miał obejmować obszar o powierzchni 30 tys. ha.
W 1955 r. uczestniczył w pierwszej wyprawie naukowej kierowanej przez M. Radwana, mającej na celu badanie pozostałości starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego. W 1964r. wraz z Mieczysławem Radwanem był inicjatorem organizacji obchodów 150 rocznicy założenia Szkoły Akademiczko − Górniczej w Kielcach.
Dzięki jego zaangażowaniu w 1957 r. powstało Kieleckie Towarzystwo Naukowe, którego w latach 1958–1969 był pierwszym prezesem. Przyczynił się również do powołania w Kielcach placówki Zakładu Ochrony Przyrody PAN, kierowanej przez niego w latach 1956–1959.
W roku 1967 wydano w serii Przyroda Polska przewodnik Góry Świętokrzyskie, jego autorstwa. Za swoją działalność był wielokrotnie odznaczany i nagradzany. W 1958 r został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł w Kielcach 27 marca 1975 r.
Zgodnie z testamentem E. Massalskiego zgromadzony przez niego księgozbiór krajoznawczy i osobiste dokumenty rodzina przekazała do Oddziału Świętokrzyskiego PTTK w Kielcach. Zarząd Oddziału Świętokrzyskiego PTTK w Kielcach uchwałą z 1983 r. nadał imię Edmunda Massalskiego oznakowanemu na czerwono, głównemu szlakowi turystycznemu Gór Świętokrzyskich, wiodącemu z Kuźniak do Gołoszyc.
W 1988 r. jego imię nadano jednej z głównych ulic na osiedlu Ślichowice.
Maturę i egzamin nauczycielski udało mu się zdać dopiero w 1913 r. To umożliwiło mu podjęcie pracy w prywatnym żeńskim gimnazjum M. Krzyżanowskiej w Kielcach.
Od tej pory przez ponad 40 lat był nieprzerwanie związany z pracą pedagogiczną, ucząc w różnych szkołach średnich Kielc, w tym w zakładach kształcenia nauczycieli. Od 1915 r. był członkiem Naczelnej Komendy Polskiej Organizacji Skautowej, oraz komendantem XI Okręgu z siedzibą w Kielcach. W latach 1924-1939 z przerwami pełnił funkcję Komendanta Kieleckiej Chorągwi Związku Harcerstwa Polskiego. Prowadził ożywioną działalność społeczną, działał w wielu organizacjach, 15 lat pełnił funkcję radnego Rady Miejskiej Kielc. Był Prezesem kieleckiego Oddziału, później Okręgu, Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Od 1925 r. był delegatem Państwowej Rady Ochrony Przyrody na województwo kieleckie. Pisał do artykuły o tematyce krajoznawczej m.in. do wydawanego przez PTK czasopisma Ziemia i ukazującego się w latach 1936-39 czasopisma Radostowa. Przez kilka lat był redaktorem naczelnym i wydawcą Gazety Kieleckiej. Od 1924 r. współpracował z Kazimierzem Kaznowskim w opracowywaniu szaty roślinnej Gór Świętokrzyskich. Na zlecenie Polskiej Akademii Umiejętności, przy życzliwym wsparciu dr Władysława Szafera, tworzyli zielnik flory świętokrzyskiej. Ponadto gromadzili wspólnie materiały do planowanego Albumu roślinności regionu. E. Massalski tworzył dokumentację fotograficzną. Fotografia krajoznawcza i przyrodnicza była jedną z jego największych pasji, współtworzył sekcję fotograficzną przy PTK,. Od 1915 r. redagował i wydawał „Ziemię Kielecką”, a w latach 1917–1923 „Gazetę Kielecką”. W latach 1921–1933 był członkiem samorządu gminnego miasta Kielc i prezesem Rady Miejskiej, a równocześnie prezesem kieleckiego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, a w latach 1925–1939 był członkiem działającej w Kielcach Delegatury Państwowej Rady Ochrony Przyrody. W 1931 r. sformułował zadania stojące przed ruchem krajoznawczym w artykule „O kapitale Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego”. Był też jednym z prekursorów fotografii krajoznawczej w Polsce. Trzykrotnie był komendantem kieleckiej Chorągwi Harcerzy. Podczas II wojny światowej zajmował się tajnym nauczaniem, sprawował też pieczę nad eksponatami Muzeum Regionalnego PTK ukrywając je wspólnie z S. Kowalczewskim. Razem z J. Czarnockim i innymi działaczami PTK opracował koncepcję działalności Instytutu Badań Regionalnych, który działał w Kielcach w latach 1944–1949.
Z jego inicjatywy po wojnie powstał Komitet Obywatelski, który utworzył Towarzystwo Muzeum Świętokrzyskiego zajmujące się ratowaniem podworskich dzieł sztuki, bibliotek i archiwów. Od 1947 do 1961 r. był dyrektorem Muzeum Świętokrzyskiego Gorąco propagował utworzenia parku narodowego w Łysogórach, w 1947 r. opracował koncepcję granic parku, który w pierwotnej wersji miał obejmować obszar o powierzchni 30 tys. ha.
W 1955 r. uczestniczył w pierwszej wyprawie naukowej kierowanej przez M. Radwana, mającej na celu badanie pozostałości starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego. W 1964r. wraz z Mieczysławem Radwanem był inicjatorem organizacji obchodów 150 rocznicy założenia Szkoły Akademiczko − Górniczej w Kielcach.
Dzięki jego zaangażowaniu w 1957 r. powstało Kieleckie Towarzystwo Naukowe, którego w latach 1958–1969 był pierwszym prezesem. Przyczynił się również do powołania w Kielcach placówki Zakładu Ochrony Przyrody PAN, kierowanej przez niego w latach 1956–1959.
W roku 1967 wydano w serii Przyroda Polska przewodnik Góry Świętokrzyskie, jego autorstwa. Za swoją działalność był wielokrotnie odznaczany i nagradzany. W 1958 r został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł w Kielcach 27 marca 1975 r.
Zgodnie z testamentem E. Massalskiego zgromadzony przez niego księgozbiór krajoznawczy i osobiste dokumenty rodzina przekazała do Oddziału Świętokrzyskiego PTTK w Kielcach. Zarząd Oddziału Świętokrzyskiego PTTK w Kielcach uchwałą z 1983 r. nadał imię Edmunda Massalskiego oznakowanemu na czerwono, głównemu szlakowi turystycznemu Gór Świętokrzyskich, wiodącemu z Kuźniak do Gołoszyc.
W 1988 r. jego imię nadano jednej z głównych ulic na osiedlu Ślichowice.
Źródło
http://www.mhki.kielce.eu/zawartosc/massalski-edmund
Adam Massalski, Andrzej Rembalski
tekst z - „HARCERSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY KIELECCZYZNY” - pod redakcją Andrzeja Rembalskiego
Adam Massalski, Andrzej Rembalski
tekst z - „HARCERSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY KIELECCZYZNY” - pod redakcją Andrzeja Rembalskiego
Data
1886